Όλες οι αναμετρήσεις, εσωτερικές ή σχετικές με την εξωτερική μας πολιτική, συγκλίνουν στη μοναδική και κυρίαρχη απαίτηση του ελληνικού λαού για αποτελεσματικότερο συντονισμό. Το μήνυμα απευθύνεται προς την κυβέρνηση, τα κόμματα, κάθε εμπλεκόμενο στη διαμόρφωση πολιτικής, αλλά και προς την κοινωνία των πολιτών που συμμετέχει ενεργά στη ζωή της χώρας μας.
Αναμένεται η συνέχιση της συνεπούς πολιτικής που προσαρμόζεται στα δύσκολα διεθνή δεδομένα για να αντιμετωπιστούν πρωταγωνιστικά οι προκλήσεις και να μην νιώσει ξανά ο Έλληνας ότι σύρεται από τα γεγονότα. Σημασία έχει να λέγονται τα πάντα με το όνομά τους. Για να αντιλαμβάνεται ο πολίτης την εθνική στόχευση, που διαμορφώνει τις κοινές πολιτικές επιλογές, αξίζει να αναφερθούμε στα ακόλουθα.
Ελληνοτουρκικές σχέσεις
Μετά τη σημαντική απόφαση των ηγετών Ελλάδος και Τουρκίας στο Βίλνιους για συνομιλίες, που διευκολύνουν την αλληλοκατανόηση των πλευρών και εντείνουν τη συνεργασία, προχώρησαν Αθήνα και Άγκυρα στη συμφωνία αρχών της Αθήνας.
Στη βάση του αλληλοσεβασμού οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν στη Νέα Υόρκη διαπιστώνοντας ότι το χαλαρό πλαίσιο που καθορίζει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο εξειδικευμένης συνεργασίας των υπουργών Εξωτερικών για να επεξεργαστούν ενδελεχώς την έκταση και το βάθος του θέματος της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ).
Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη γνώση Διεθνούς Δικαίου για να αντιληφθούμε ότι η κύρια συζήτηση απαιτεί γνώση για την έκταση της εθνικής κυριαρχίας στη στεριά, στη θάλασσα και στον αέρα μέχρι το Διάστημα, αλλά και τα κυριαρχικά δικαιώματα που προσδοκά κάθε πλευρά. Ο «κοινός παρονομαστής» για δημιουργική συζήτηση ορίζεται από το Διεθνές Δίκαιο, το Δίκαιο της Θάλασσας και από την ερμηνεία τους, όπως διαμορφώνεται από το σύνολο της διεθνούς κοινότητας.
Η μεθοδικότητα Αθηνών και Αγκύρας τροχιοδεικτικά μας επιτρέπει να εικάσουμε ότι οι δύο πρωτεύουσες βαδίζουν προς την οριστικοποίηση συζήτησης που βασίζεται στο Διεθνές Δίκαιο με γλώσσα επικοινωνίας που προσεκτικά και δημιουργικά ξεπερνά τις προκαταλήψεις των δύο πλευρών.
Ακόμη και μετά τη Νέα Υόρκη δεν επιβάλλονται υποχρεώσεις ή στενοί περιορισμοί στη συμπεριφορά των συνομιλητών, αλλά εκφράζεται ευχή για αυτοπεριορισμό στις διεθνείς υποχρεώσεις. Πιθανώς να θεωρείται αργή η προσαρμογή των πλευρών, αλλά όσοι παρατηρούν με ψυχραιμία τα γεγονότα διαπιστώνουν ήδη τρία ολοκληρωμένα επίπεδα οικοδόμησης πολιτικού διαλόγου και Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (στις συναντήσεις Βίλνιους, Αθηνών, Νέας Υόρκης).
Τα κόμματα που έχουν κυβερνήσει τη χώρα αντιλαμβάνονται τη σημασία της πολιτικής συζήτησης, αλλά και την πρόοδο της οικονομικής πτυχής, που μορφοποιείται στον τουρισμό και στην αγορά των ακινήτων. Τα μικρότερα κόμματα του Ελληνικού Κοινοβουλίου, χωρίς κυβερνητική εμπειρία, προσηλωμένα σε περιοριστική ερμηνεία των διεθνών απαιτήσεων, πάντοτε δυσκολεύονται να κατανοήσουν ό,τι συμβαίνει στον κόσμο. Όλα κινούνται με ταχύτητες που ξεπερνούν τις οργανωτικές τους δυνατότητες.
Τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας δεν τίθενται σε συζήτηση από την κυβέρνηση, αλλά και από καμία προηγούμενη ελληνική κυβέρνηση. Οφείλουμε να αντιληφθούμε ότι, όπως διεκδικούμε το απόλυτο των δικαιωμάτων μας, το ίδιο πράττουν και τα όμορα, γειτονικά και πιο απομακρυσμένα κράτη. Οι δηλώσεις και διεκδικήσεις του κάθε Προέδρου και αξιωματούχου άλλης χώρας δεν αποτελούν δέσμευση για την Ελλάδα, κυρίως όταν αμφισβητείται η κυριαρχία μας.
Το πρόβλημα της Κύπρου το προκάλεσε η χούντα και το έλυσε επιτυχέστατα η δημοκρατία το 2004. Συντονισμένες πολιτικές αποφάσεις των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ από το 1984 και συνεπείς κινήσεις των κυβερνήσεων της Νέας Δημοκρατίας μετά το 1991 ξεπέρασαν την αντίθεση των 11 εταίρων μέσα στην ΕΟΚ / Ε.Ε. Η Κυπριακή Δημοκρατία εντάχθηκε ως πλήρες μέλος στην Ε.Ε. και, παρά τη συνεχιζόμενη τουρκική κατοχή, επιτυγχάνει ακύρωση κάθε τουρκικού αναθεωρητισμού, που επί 50 χρόνια επιδιώκει ανατροπή στο status quo ante που ορίζουν οι ιδρυτικές συνθήκες και το σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας με το οποίο η χώρα εντάχθηκε ως ενιαίο κράτος στην Ε.Ε. και αναγνωρίζεται και από τον ΟΗΕ.
Μειονότητα στη Θράκη
Εις μάτην η Τουρκία από το 1923 κατασπαταλά πόρους για να επιτύχει διείσδυση στη Θράκη. Οι μουσουλμάνοι συμπολίτες μας συμμετέχουν στο θεσμικό και οικονομικό γίγνεσθαι της χώρας μας χωρίς παρεκκλίσεις και αποσχιστικές διεκδικήσεις. Αντίθετα, όποτε οι μουσουλμάνοι της Θράκης χρειάστηκε να εκφράσουν τις επιθυμίες τους, επέλεξαν την πλευρά των ελληνικών κυβερνήσεων απορρίπτοντας καταδικαστικά κάθε βουλγαρικό ή τουρκικό επεκτατισμό.
Η συμπεριφορά στα τζαμιά ολίγων που προσβάλλουν τη θρησκεία, όπως το απαράδεκτο γεγονός στο τζαμί Πλατάνου στην Ξάνθη, αποτελεί ακρότατη και καταδικαστέα θρησκευτική συμπεριφορά. Κάθε πολίτης, χριστιανός ή μουσουλμάνος, δικαιούται να καταδικάζει και να απομονώνει όσους προκαλούν θρησκευτική ένταση, κυρίως όταν η θρησκευτική ηρεμία στους χώρους προσευχής διαταράσσεται από πολιτευόμενους προβληματικών κομματικών σχημάτων.
Η επιλογή του Τούρκου γενικού προξένου να εμπλακεί σε ένα θέμα που αφορά ακραία συμπεριφορά Ελλήνων πολιτών αποτελεί σοβαρό διπλωματικό παράπτωμα, που ξεπερνά τις οδηγίες της πρεσβείας του και της κυβέρνησής του.
Η έκταση του διπλωματικού ολισθήματος διαπιστευμένου υπαλλήλου στην Ελλάδα σίγουρα αποτελεί θέμα της αρμόδιας διεύθυνσης του υπουργείου Εξωτερικών και της τουρκικής πρεσβείας στην Αθήνα. Η τουρκική πλευρά ας θυμηθεί τα όρια που επιβάλλει το Διεθνές Δίκαιο για διαπιστευμένες πρεσβευτικές και προξενικές αρχές (1961,1963).
Η συμπεριφορά των μουσουλμάνων συμπολιτών μας δεν χαρακτηρίζεται από το απαράδεκτο γεγονός του Πλάτανου, αλλά από τις εκφρασμένες και υλοποιημένες από τις ελληνικές κυβερνήσεις απαιτήσεις της μειονότητας, ώστε
● να περιοριστούν οι μετακλητοί Τούρκοι εκπαιδευτικοί,
● να βελτιωθεί η επάρκεια γνώσης της ελληνικής γλώσσας με την καθιέρωση δημοσίων νηπιαγωγείων,
● να στρέφονται οι μαθητές με επιλογή των γονέων τους μετά την τρίτη τάξη του δημοτικού σχολείου από τη μειονοτική εκπαίδευση στα δημόσια σχολεία,
● να επιλέγονται τα δημόσια γυμνάσια και λύκεια αντί των επιχορηγούμενων μειονοτικών γυμνασίων και λυκείων,
● να επιτυγχάνουν οι μουσουλμάνοι μαθητές στις εξετάσεις για τα ΑΕΙ χωρίς να χρειάζονται την ευνοϊκή και συνταγματική ρύθμιση του 0,5%,
● να προσέρχονται οι μουσουλμανόπαιδες στα ιεροσπουδαστήρια προκειμένου ορισμένοι από τους αποφοίτους, που το επιλέγουν, να αποτελέσουν το εκπαιδευμένο δυναμικό που θα υπηρετήσουν τη θρησκεία ως ιεροδιδάσκαλοι, ιμάμηδες, μουφτήδες, μακριά από παρεμβάσεις τρίτων χωρών, που δεν περιορίζονται μόνο στην Τουρκία.
Με συντονισμένες πολιτικές έχουν επιτευχθεί πολλά, έστω και με καταμετρημένες καθυστερήσεις και διοικητικά σφάλματα. Η Ελλάδα εμφανίζεται διεθνώς ως η μοναδική χώρα στην οποία οι μουσουλμάνοι απορρίπτουν κάθε ακραία και τρομοκρατική προσπάθεια στρατολογήσεων.
Η Συνθήκη της Λωζάννης στο κεφάλαιο περί μειονοτήτων δημιουργεί ευρύτατο πεδίο θρησκευτικής ανοχής, εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων, κοινωνικής συνοχής, ενισχύοντας τον κοινωνικό ιστό και στις δύο χώρες. Κάθε συμβεβλημένη πλευρά οφείλει να εφαρμόζει με αξιοπιστία τους όρους της Λωζάννης.
Χωρίς να μειώνεται η αξία της τουρκικής πρότασης για τη δημιουργία πανεπιστημιακού εκπαιδευτικού ιδρύματος με τον τίτλο Σχολή της Χάλκης, διαπιστώνεται ότι η Τουρκία αποφασίζει βασισμένη στους νόμους της περί τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και όχι στις μέριμνες της Συνθήκης της Λωζάννης. Με την ολοκλήρωση των συνομιλιών και τη σχετική νομοθέτηση το Οικουμενικό Πατριαρχείο και η τουρκική κυβέρνηση θα απολαύσουν τα θετικά αποτελέσματα και το όφελος των κοινών ενεργειών τους.
Μακριά από τη σύγχυση
Τα θέματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας υπόκεινται στις αποφάσεις της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού. Δημόσιες τοποθετήσεις αξιωματούχων του υπουργείου Εξωτερικών για οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, τα 6 μίλια και αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας μάλλον σύγχυση δημιουργούν στον Έλληνα πολίτη παρά διευκολύνουν στην κατανόηση των αξόνων πολιτικής που υπηρετεί η χώρα μας στο Αιγαίο και στην ανατολική Μεσόγειο.
Εξίσου προβληματική καθίσταται κάθε τοποθέτηση αξιωματούχων του υπουργείου Εθνικής Άμυνας κυρίως όταν οι δηλώσεις αναφέρονται σε εξοπλιστικές προοπτικές της χώρας ή τη συμβατική συνέπεια συμμάχων κατά την εκπλήρωση των όρων συμφωνιών, ειδικότερα των ΗΠΑ και της Γερμανίας.
Λίγες ημέρες πριν συναντηθούν οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας είθισται θέματα εξωτερικής πολιτικής και συμμαχικής συνέπειας να τα χειρίζεται δημόσια ο κυβερνητικός εκπρόσωπος και, αν χρειάζεται, ο πρωθυπουργός της χώρας. Οι συναρμόδιοι υπουργοί συντονίζονται μεταξύ τους και αποφεύγουν τοποθετήσεις που διατηρούν ανοιχτές συζητήσεις περίεργου προσανατολισμού και σύγχυσης.
Ο τέταρτος πυλώνας της δημοκρατίας για την αποτελεσματική ενημέρωση των πολιτών αναλύει θέματα που απασχολούν τον ελληνικό λαό και κρίνεται για την αξιοπιστία του.
Οι προερχόμενοι από τα υπουργείο Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας, αλλά και πανεπιστημιακοί που υπηρέτησαν για λίγα ή περισσότερα χρόνια σε θέσεις του ΥΠΕΞ και του ΥΠΕΘΑ, όταν μετά τη συνταξιοδότησή τους αποφασίζουν να αναλύουν τις διεθνείς και διμερείς σχέσεις, οφείλουν να θυμούνται ότι δεσμεύονται από το εθνικό απόρρητο.
Οι Έλληνες πολίτες απαιτούν συνέπεια, συνέχεια και συντονισμό των πολιτικών επειδή θεωρούν ότι όταν χάνεις τον χαρακτήρα σου χάνεις τα πάντα. Την απαίτησή τους επιβεβαιώνουν καθημερινά κυρίως στις αναμετρήσεις που δημοκρατικά αναδεικνύουν τις ηγεσίες των κομμάτων και την κυβέρνηση που εκπροσωπεί και δεσμεύει διεθνώς τη χώρα μας.
* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.
