Από διεθνείς ανταποκριτές καλύπτεται το ταξίδι του Ιταλού υπουργού Εξωτερικών Αντόνιο Ταγιάνι σε Συρία και Λίβανο. Οι συναντήσεις των μερών, πέραν του διπλωματικού ενδιαφέροντος, παρείχαν την ευκαιρία για εξειδικευμένες συνομιλίες για την αντιμετώπιση της διεθνούς τρομοκρατίας και των μεταναστευτικών μετακινήσεων.
Η θεματική, πέραν των υποχρεώσεων του θεσμικού πλαισίου που απαιτείται για την ενιαία αντιμετώπιση των θεμάτων, προτάσσει και θέματα αναδιοργάνωσης των ενόπλων δυνάμεων και των αρχών ασφαλείας στη Συρία και τον Λίβανο. Ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών, στη συνάντησή του με τον νεοεκλεγέντα Πρόεδρο του Λιβάνου Ζοζέφ Αούν, μέχρι πρόσφατα επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων του Λιβάνου, συζήτησε την αναδιάρθρωση του λιβανικού στρατού.
Η παρουσία της Ιταλίας, προμηθευτή αμυντικών συστημάτων στον Λίβανο και τη Συρία, έχει συνέχεια και συνέπεια. Κατά διπλωματικές πληροφορίες, πρώτη Ευρωπαία διπλωμάτης που συναντήθηκε στη Δαμασκό με τη νέα διοίκηση ήταν η πρέσβης της Ιταλίας. Ελλάδα και Ιταλία ενδιαφέρονται άμεσα για την αναδιοργάνωση του στρατού του Λιβάνου, ελπίζουμε με συμπληρωματικές δραστηριότητες.
Νέα αμυντική δομή
Τη συγκεκριμένη στιγμή το υπουργείο Εθνικής Άμυνας ανακοινώνει αναδιοργάνωση της δομής των Ενόπλων Δυνάμεων, περιορισμό 23 θέσεων ανωτάτων αξιωματικών, διεξαγωγή εκτάκτων κρίσεων (τακτικές γίνονται συνήθως Μάρτιο), ενώ έχουν προηγηθεί και δημόσιες ανακοινώσεις για καταργήσεις στρατοπέδων και εγκαταστάσεις αμυντικών συστημάτων στα νησιά.
Εκτιμάται ότι κάθε χώρα – μέλος του ΝΑΤΟ επιλέγει σε τόσο σημαντικές στιγμές να εφαρμόζει με αυξημένη συνέπεια κάθε όρο εμπιστευτικότητας και τήρηση του απορρήτου που σχετίζεται με θέσεις ηγεσίας, λειτουργίας, διασποράς στρατιωτικών μονάδων και δομικών δυνατοτήτων των Ενόπλων Δυνάμεων.
Η ισχύς, ο τρόμος και η ασφάλεια
Στον κόσμο μας εκλεγμένοι ηγέτες επιλέγουν να προβάλουν την ισχύ και τον τρόμο για να δηλώσουν τις γεωστρατηγικές τους επιλογές, όταν η διεθνής κοινότητα, πέραν της πρώτης αμηχανίας, οφείλει άμεσα να ανασυντάσσεται και να οριοθετεί το πεδίο των διεθνών ανταγωνισμών, διεκδικήσεων και εθνικών προτεραιοτήτων.
Δυστυχώς φαίνεται ότι θα συνεχίσουμε να πειραματιζόμαστε στο χείλος του γκρεμού της διεθνούς καταστροφής, αλλά καλύτερα να μεριμνούμε κατά το δυνατόν να υπάρχει ένα υποτυπώδες δίχτυ ασφάλειας μέχρι ο κόσμος να επιλέξει ξανά τη σταθερότητα.
Οι δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ για τον Καναδά, τη Γροιλανδία και τον Παναμά σοκάρουν. Όμως η διεθνής κοινότητα δεν σοκάρεται από την προσάρτηση της Κριμαίας, από τη στρατιωτική εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο και τη συνεχή προσπάθεια διχοτόμησης με στόχο προσάρτησης του κατεχόμενου τμήματος στην τουρκική επιρροή και ίσως στην κυριαρχία της Άγκυρας, τους εποικισμούς στην Παλαιστίνη, τις απειλές της Τουρκίας για διάλυση των Κούρδων της Συρίας.
Η δύναμη, οικονομική, τεχνολογική, τεχνική και πολιτική κάθε χώρας και των εξαρτημάτων της, επιχειρηματιών ή μικρότερων δορυφόρων, δεν ορίζουν την ισορροπία του κόσμου. Αντιθέτως δημιουργούν προϋποθέσεις αυξημένων συγκρούσεων, εντάσεων, ριζοσπαστισμού, τρομοκρατίας κρατικής και περιθωριακών ομάδων. Οι εθνικές φιλοδοξίες όλων των ηγετών αναμφισβήτητα κινούν τις πολιτικές που διακήρυξαν στην επιδίωξη κατάκτησης της εξουσίας.
Ο αμερικανικός λαός, που γνωρίζει τον Πρόεδρό του από την προηγούμενη θητεία του, αλλά και τη γενικότερη κοινωνική και επιχειρηματική συμπεριφορά του, τον ανέδειξε στο ανώτατο αξίωμα χωρίς οποιονδήποτε περιορισμό. Για τα επόμενα δύο χρόνια ο νέος ηγέτης των ΗΠΑ θα κυβερνήσει με απόλυτη άνεση μέχρι τις ενδιάμεσες εκλογές.
Ένας από τρεις ίσους
Ο Πρόεδρος Τραμπ σίγουρα γνωρίζει ότι, από τη στιγμή που θα διέλθει το κατώφλι του Λευκού Οίκου, θα είναι ένας παγκόσμιος ηγέτης μεταξύ τριών ίσων. Τις δυνατότητες συνεχών αλλαγών πορείας που επιλέγει ο Πρόεδρος των ΗΠΑ έχουν και οι άλλοι ηγέτες διεθνείς πρωταγωνιστές, αλλά και μικρότεροι παίκτες, που πάντοτε είναι απαραίτητοι για να οικοδομείται η διεθνής ασφάλεια και συνεργασία.
Εξάλλου ποτέ οι ΗΠΑ των Ρεπουμπλικανών, που επανέρχονται πολιτικά ενισχυμένοι στη διακυβέρνηση της χώρας τους, δεν ισχυρίστηκαν ότι θα επιβάλουν μόνοι τους την ειρήνη. Ο Πρόεδρος Τραμπ επικαλείται ακόμη και τη φιλική προσωπική σχέση με τον Πρόεδρο Πούτιν για να δημιουργήσει ατμόσφαιρα που πιθανώς θα μπορούσε να συμβάλει στον τερματισμό των εχθροπραξιών στην Ουκρανία.
Συνθήματα του τύπου «πρώτα οι ΗΠΑ» δεν έχουν πολιτική πρωτοτυπία, επειδή έχουν χρησιμοποιηθεί από πολλούς ηγέτες. Εξάλλου κάθε πολιτικός σχηματισμός σε όλα τα μέρη του κόσμου βάζει ως απόλυτη προτεραιότητα τα εθνικά συμφέροντα.
Προφανώς και η Δανία, μετά την πρώτη, δικαιολογημένη αντίδραση στην τοποθέτηση Τραμπ, στέλνει μηνύματα προς τους συνεργάτες του νέου Προέδρου ότι θα μπορούσε να αυξηθεί για λόγους ασφαλείας η παρουσία Αμερικανών στη Γροιλανδία, από την οποία τεράστια ενεργειακά αποθέματα και σπάνιες γαίες θα μπορούσαν να εξαχθούν για να εξισορροπήσουν τις αγορές, τις οποίες η Κίνα εκμεταλλεύεται σχεδόν μονοπωλιακά σε ό,τι χρειάζεται η διεθνής τεχνολογία σε σπάνιες γαίες.
Η σημασία των πρωτοβουλιών
Οι πολλαπλές πιέσεις αναγκάζουν τους πρωταγωνιστές των διεθνών σχέσεων να τοποθετούνται με ταχύτητες που επιβάλλονται από σύγχρονες τεχνολογίες στις οποίες κυριαρχούν βαθύπλουτοι τεχνοκράτες. Προφανώς Μασκ, Ζούκερμπεργκ, Μπέζος, βασισμένοι στη λογική των υπολογιστών (0,1) και στην Τεχνητή Νοημοσύνη, παραβλέπουν ότι οι ιδεολογίες, πολιτικές και κυρίως θρησκευτικές, αντιστέκονται και είναι παρούσες.
Η συμπεριφορά του Ίλον Μασκ σε εκλεγμένο ηγέτη προσβάλλει το σύνολο των Καναδών. Οι λαοί επιλέγουν τις ηγεσίες τους επειδή θεωρούν ότι με τη δύναμη της εμπιστοσύνης τους ενισχύουν τα πολιτικά κόμματα που επιθυμούν να τους κυβερνήσουν εξασφαλίζοντας το παρόν και το μέλλον τους.
Ηγέτες που ανέρχονται στην ηγεσία με αυξημένη προτίμηση των ψηφοφόρων τους αποδέχονται την ευθύνη διακυβέρνησης, αλλά ταυτοχρόνως είναι και υπόλογοι διεθνώς, επειδή οι αποφάσεις τους έχουν και διεθνή αντανάκλαση, κυρίως όταν πρόκειται για ηγέτες των υπερδυνάμεων. Η ισχύς τους, αν δεν χρησιμοποιηθεί σωστά, οδηγεί σε πολέμους, πυρηνικές καταστροφές και ολοκαυτώματα.
Παρά τις εμπειρίες που έχει ο κόσμος από το παρελθόν του, χάνει την οροφή του εφικτού. Για να επιτύχουμε ως λαοί στην αντιμετώπιση των υπέρμετρων διεκδικήσεων οφείλουμε να ασχοληθούμε με κάθε αναθεωρητισμό βάζοντας σε θέση μεσολαβητών υπερδυνάμεις που, αν τις αφήσουμε χωρίς υψηλό έργο, θα διεκδικούν τη Γροιλανδία, τον Καναδά, τον Παναμά, την Ουκρανία, τη Συρία, την Υεμένη και κάθε άλλη περιοχή που θεωρούν ότι ιστορικά ή ετσιθελικά τους ανήκει.
Οι πρωτοβουλίες των ηγετών της ανατολικής Μεσογείου για σταθερότητα στον Λίβανο, στη Συρία, στη Λιβύη, στην Παλαιστίνη, στην Υεμένη, στο Σουδάν, στο Ιράν, στο Ιράκ, στη Μεσόγειο αποκτούν ιδιαίτερη σημασία κυρίως επειδή επικοινωνούν ο καθένας χωριστά και όλοι μαζί με τις υπερδυνάμεις προσδοκώντας άμβλυνση των διεθνών ανταγωνισμών.
Επιμονή στους κοινούς στόχους
Κάθε ηγέτης χρειάζεται πολιτική σταθερότητα στη χώρα του και προφανώς το έργο της εξωτερικής παρουσίας και εκπροσώπησης γίνεται δυσκολότερο όταν μέσα στο «σπίτι» κάθε κυβερνήτη ορισμένα στελέχη θεωρούν δικαίωμά τους να προτάσσουν την υπέρμετρη πολιτική τους φιλοδοξία.
Το θετικό έργο που έχουν επιτύχει οι ελληνικές κυβερνήσεις μετά τη Μεταπολίτευση, κυρίως στην εξωτερική πολιτική, πάντοτε καθυστερούσε στην υλοποίηση και αποτελεσματική εφαρμογή του όταν υπουργοί θεωρούσαν ότι γνωρίζουν καλύτερα από τους πρωθυπουργούς, που τους εμπιστεύθηκαν το χαρτοφυλάκιο, την εξωτερική πολιτική και την εθνική άμυνα.
Οι καθημερινές εσωτερικές και διεθνείς προκλήσεις θα αντιμετωπίζονται ίσως αποτελεσματικότερα όταν οι έχοντες την ευθύνη της διακυβέρνησης, αλλά και οι πολιτικοί κοινοβουλευτικοί σχηματισμοί, αντιλαμβάνονται ότι οι συνεχείς αλλαγές στο διεθνές περιβάλλον δεν επιτρέπουν περισσότερη προσωπική προβολή πέραν αυτής που όρισε το εκλογικό σώμα και η δημοκρατική λειτουργία κάθε χώρας – μέλους της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ.
Οι ηγέτες εργάζονται με συνέπεια και επιμονή για την ηπιότερη δυνατή προσαρμογή στα νέα δεδομένα ακόμη και όταν στιγμιαίες ακρότητες και οι αναθεωρητικές διεκδικήσεις θα μπορούσαν να απογοητεύσουν τη διεθνή κοινωνία για το μέλλον που της επιφυλάσσεται. Δυνατότητες δημιουργικού έργου διαθέτουν όλες οι πλευρές, ανάλογα βέβαια με το μέγεθος, την ισχύ και τη σταθερότητα του πολιτικού συστήματος.
Το μέλλον του κόσμου θα καθοριστεί από την επιμονή στη διεκδίκηση κοινών στόχων και στην αποτελεσματική λειτουργία της δημοκρατίας. Στην Ελλάδα οι θεσμοί λειτουργούν καλύτερα από ό,τι συμβαίνει σε άλλες χώρες του δυτικού και ευρωπαϊκού κόσμου.
Ελπίζουμε στην καμπή των διεθνών εξελίξεων να μην υποστούμε ξανά τις συνέπειες της καταστροφικής διεθνούς πολιτικής που αποσταθεροποίησαν την Ε.Ε. και την Ελλάδα εξαιτίας της οικονομικής κρίσης που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ (2008) και της κρίσης στη Μέση Ανατολή, όταν ο Πρόεδρος Τραμπ (2016 – 2020) επέλεξε να διαταράξει ισορροπίες μεταφέροντας την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ και αποχωρώντας από τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν (JCPOA).
* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.
