Η είσοδος στον Σεπτέμβριο με προβληματική κατάσταση και στα τρία κόμματα εξουσίας δεν είναι ό,τι πιο συνηθισμένο στο πολιτικό μας σύστημα. Μόνο στο βαθύ σκοτάδι της χρεοκοπίας, το 2012, μπορούμε να θυμηθούμε κάτι ανάλογο στη διάρκεια της Μεταπολίτευσης. Μπορεί η Ν.Δ. να κρατάει τα ηνία στην κούρσα προς τις επόμενες βουλευτικές εκλογές, αλλά ούτε η ίδια είναι στα καλά της ούτε κάποιος σοβαρός αντίπαλος φαίνεται στον ορίζοντα.
Αντιθέτως το 56,02% που συγκέντρωσαν ως άθροισμα τα τρία πρώτα κόμματα στις ευρωεκλογές του Ιουνίου (70,23% είχαν τον Ιούνιο του 2023) και οι μόλις 2.227.108 ψηφοφόροι που τα εμπιστεύτηκαν (από 3.662.822 τον Ιούνιο του 2023) είναι ένα ηχηρό καμπανάκι για όλους, καθώς – όσο κι αν οι ευρωεκλογές είναι χαλαρές – είναι πάρα πολλοί οι 1.435.714 πολίτες που δεν έκαναν τον κόπο να πάνε στην κάλπη για να τα ψηφίσουν Ή απλώς ψήφισαν κάτι άλλο.
Οι επόμενες βουλευτικές εκλογές θεωρητικά – και μόνον – απέχουν κάτι λιγότερο από τρία χρόνια, διάστημα που δεν μπορεί κάποιος να το πει ούτε μεγάλο ούτε μικρό. Για την ακρίβεια είναι αρκετά μεγάλο για να δούμε κάποια νέα πολιτικά δεδομένα, αλλά αρκετά μικρό για να προλάβει η κυβέρνηση να ανακτήσει τη χαμένη εμπιστοσύνη ή κάποιο από τα δύο κόμματα της Αριστεράς / Κεντροαριστεράς να αναδειχτεί σε ισχυρό πόλο και διεκδικητή της εξουσίας.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι, προς το παρόν, η Ν.Δ. μπορεί να πατάει με σχετική ασφάλεια πάνω στην κρίση διαρκείας του ΣΥΡΙΖΑ και την αδυναμία του ΠΑΣΟΚ να κάνει το μεγάλο άλμα, αλλά, πρώτη φορά από το 2016 και ύστερα, αυτό δεν της είναι αρκετό. Πρέπει και η ίδια να σταματήσει την αιμορραγία της και να πείσει μεγάλο μέρος των χαμένων 989.812 ψηφοφόρων της να επιστρέψουν στο μαντρί για να της εξασφαλίσουν τη συνέχιση της πολιτικής κυριαρχίας που είχε καταγραφεί τα τελευταία χρόνια.
Πολλά μαζεμένα ζόρια
Μάλλον δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κάποιος ότι η κοινωνία – ακόμη μια φορά – ζορίζεται πολύ.
● Η ακρίβεια στα είδη πρώτης ανάγκης,
● η μιζέρια των συνεχών περικοπών στις αγορές,
● η συνεχής πτώση στην ποιότητα των προϊόντων,
● η κραυγαλέα κερδοσκοπία / κοροϊδία εις βάρος των καταναλωτών,
● ο περιορισμός της δυνατότητας για αξιοπρεπείς διακοπές,
● η αίσθηση πως κάθε φωτιά μπορεί να κάψει ό,τι υπάρχει και δεν υπάρχει,
● η μείωση της παραγωγής και η εκτόξευση τιμών σε πλήθος προϊόντων λόγω της κλιματικής αλλαγής,
● ο φόβος της λειψυδρίας,
● τα δυσθεώρητα κενά στην Υγεία,
● η αδυναμία πάρα πολλών νέων να φτιάξουν οικογένεια ή, έστω, να αυτονομηθούν,
● η εξάρτηση υπερβολικά πολλών πολιτών από μια σειρά επιδόματα και επιδοτήσεις
είναι μερικά μόνο από τα αμέτρητα προβλήματα που αφορούν όλο και μεγαλύτερο τμήμα της «κοινωνίας του ενός τρίτου» που έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια.
Αν σε αυτά προσθέσουμε την ανασφάλεια που προκύπτει από την έξαρση του μικρού και μεγάλου εγκλήματος, τη δυσπιστία για τη διαχείριση των ελληνοτουρκικών, την εγκατάλειψη της Περιφέρειας στους… τουρίστες και την αδυναμία του πολιτικού συστήματος να ανακόψει τη σταθερή φυγή επιστημόνων σε άλλες χώρες, μπορούμε να σκιαγραφήσουμε – και πάλι με κενά – το ναρκοπέδιο πάνω στο οποίο κινείται το πολιτικό σύστημα.
Ύστερα από τόσα χρόνια κρίσεων, από το 2010 και μετά, η δυσπιστία είναι κυρίαρχη και η αρνητική εικόνα που μεταδίδουν στους πολίτες οι θεσμοί της χώρας αποτυπώνουν μια επικίνδυνη κρίση αντιπροσώπευσης. Την εικόνα συμπληρώνει η στροφή πολλών ψηφοφόρων σε κόμματα που είτε δεν έχουν προοπτική διακυβέρνησης είτε έχουν «αντισυστημικά» χαρακτηριστικά και ρητορική.
Δυσανεξία στις υποσχέσεις
Αυτή η εικόνα – όσο κι αν η τρέχουσα ευθύνη αφορά κυρίως και πρωτίστως την κυβέρνηση – είναι επιβαρυντική για όλους. Τόσο γι’ αυτούς που επί μια πενταετία δεν έχουν κάνει ένα βήμα μπροστά για την αντιμετώπιση των προβλημάτων όσο και γι’ αυτούς που δεν πείθουν ότι θα μπορούσαν να δώσουν κάποια διέξοδο και βυθίζονται με το παραμικρό στις συγκρούσεις περί όνου σκιάς, στο lifestyle, στους «αιματηρούς» εμφυλίους (όσον αφορά τον ΣΥΡΙΖΑ) ή στην καθήλωση του «συν μισό τοις εκατό» (όσον αφορά το ΠΑΣΟΚ).
Η πικρή πείρα μιάμισης δεκαετίας έχει κάνει τους πολίτες δυσανεκτικούς στις υποσχέσεις για τις «καλύτερες ημέρες» που όλο και απομακρύνονται. Η δε έλλειψη οράματος στον πολιτικό λόγο τον έχει υποβιβάσει σε διαγωνισμό διαχείρισης της μιζέριας. Και στο τέλος της ημέρας ο κόσμος αναζητεί μόνο απλές, συγκεκριμένες, υλοποιήσιμες, έστω και μινιμαλιστικές, προτάσεις για μίνιμουμ βελτιώσεις της καθημερινότητάς του.
Όσο δεν βλέπει ούτε καν αυτού του είδους τις βελτιώσεις τόσο αυξάνονται το μέγεθος της απόρριψης και ο κίνδυνος να βρεθούμε προσεχώς αντιμέτωποι με προβλήματα «ακυβερνησίας» ή, τουλάχιστον, σε αδυναμία συγκρότησης σταθερών, στοιχειωδώς ομοιογενών – και άρα στοιχειωδώς αποτελεσματικών – κυβερνήσεων. Η αξιοπιστία κερδίζεται με σοβαρότητα, συγκροτημένες προτάσεις και αποτέλεσμα επί του πεδίου.
Δυστυχώς και τα τρία τελούν, προσώρας, εν ανεπαρκεία.
