Στις 10 Οκτωβρίου του 1862 ο βασιλιάς Όθωνας καθαιρέθηκε από τον θρόνο και δύο μέρες αργότερα εγκατέλειψε τη χώρα
Ήδη από το 1859 άρχισε να ενδυναμώνεται το αντιδυναστικό πνεύμα στη χώρα. Πρωτοπόρος σ’ αυτή την τάση υπήρξε τότε ένας νέος βουλευτής από το Μεσολόγγι, ο Επαμεινώνδας Δεληγιώργης, ο οποίος διακήρυσσε ότι για όλα τα δεινά του τόπου φταίει το στέμμα. Η αντιμοναρχική του πολιτική γρήγορα έγινε ενθέρμως αποδεκτή από τους φοιτητές. Με αφορμή δε τα περίφημα Σκιαδικά επεισόδια, που ξεκίνησαν από το Πεδίον του Άρεως, με αίτημα να προτιμούν οι εύπορες τάξεις την αγορά ελληνικών προϊόντων, για να επεκταθούν στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου, οι σχέσεις του παλατιού με τον λαό διαταράχτηκαν αρκετά σοβαρά. Γενικότερα, το κυρίαρχο πνεύμα της εποχής που κέρδιζε έδαφος συνοψιζόταν στην απαίτηση «να φύγουν οι Βαυαροί».
Στο ολοένα και διογκούμενο αντιβασιλικό ρεύμα προσχώρησε ο Δημήτριος Βούλγαρης καθώς και μια σειρά άλλων πολιτικών της εποχής. Οι εξελίξεις θορύβησαν την κυβέρνηση, η οποία κατήγγειλε συνωμοσία στοχοποιώντας μάλιστα μια σειρά αξιωματικών, οι οποίοι συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν. Η αποφυλάκιση των αξιωματικών έγινε με τον όρο να διαμείνουν στο Ναύπλιο – με αποτέλεσμα η πόλη να μετατραπεί σε επαναστατικό κέντρο εναντίον της μοναρχίας. Έτσι, δεν άργησε να ξεσπάσει η λεγόμενη Ναυπλιακή Επανάσταση την 1η Φεβρουαρίου του 1862. Η επανάσταση του Ναυπλίου αντιμετωπίστηκε από την κυβέρνηση και τον βασιλιά με οργάνωση στρατοπέδου στην Κόρινθο, υπό την αρχηγία του υποστράτηγου Χαν. Δυναμικά επίσης αντιμετώπισαν οι κυβερνητικές δυνάμεις και την επανάσταση που ξέσπασε την ίδια περίοδο στις Κυκλάδες με κέντρο τη Σύρο.
Ο Όθωνας αναδιπλώνεται
Στην προσπάθειά του να κατευνάσει τα πάθη, ο Όθωνας έδωσε εντολή σχηματισμού νέας κυβέρνησης υπό τον Γενναίο Κολοκοτρώνη, η οποία ωστόσο δεν έπεισε ότι θα προχωρούσε στις επιτακτικές αλλαγές που υπαγορεύονταν από τα αιτήματα της εποχής. Σύντομα αποδείχτηκε ότι το αντικαθεστωτικό κλίμα όχι μόνο δεν κατευνάστηκε με τις διορθωτικές κινήσεις του βασιλιά, αλλά παρέμενε ενεργό και άσβεστο. Έτσι το βασιλικό ζεύγος αποφάσισε να κάνει μια περιοδεία στην προσπάθειά του να αντιστρέψει το σε βάρος τού παλατιού γενικευμένο κακό κλίμα.
Την ίδια στιγμή, ωστόσο, ο γνωστός αντιμοναρχικός στρατιωτικός και πολιτικός Θεόδωρος Γρίβας σχεδίαζε μια νέα επανάσταση στη Βόνιτσα με σκοπό να αιχμαλωτίσει τον βασιλιά όταν θα έφτανε στην πόλη, στις 4 Οκτωβρίου του 1862! Ταυτόχρονα οι αντιμοναρχικές αντιδράσεις, που λάμβαναν τη μορφή ένοπλων ξεσηκωμών, επεκτάθηκαν στο Μεσολόγγι, το Αγρίνιο, την Πάτρα, τη Ναύπακτο, την Κόρινθο και τα Μέγαρα. Τελικά, οι εξελίξεις στη Βόνιτσα άλλαξαν άρδην το πρόγραμμα της περιοδείας του βασιλιά, η οποία ματαιώθηκε και αποφασίστηκε η επιστροφή του στην Αθήνα.
Η έξωση του Όθωνα
Το βράδυ της 10ης Οκτωβρίου ξέσπασαν στην Αθήνα ταραχές, με αποτέλεσμα το παλάτι να καταληφθεί από στρατιωτικούς. Εδώ να σημειώσουμε ότι στην πρωτεύουσα δεν υπήρχαν σοβαρές στρατιωτικές δυνάμεις προκειμένου να αντιμετωπίσουν την κατάσταση, μια και το μεγαλύτερο μέρος τους είχε στραφεί εναντίον του Γρίβα. Το αποτέλεσμα ήταν ότι την επομένη η Αθήνα βρισκόταν υπό τον έλεγχο της στρατιωτικής κυβέρνησης του Βούλγαρη, ο οποίος πήρε τα ηνία του αντιδυναστικού αγώνα κηρύσσοντας την κατάργηση της βασιλείας του Όθωνα και τη σύσταση προσωρινής κυβέρνησης υπό τους Βούλγαρη, Κανάρη και Ρούφο, μέχρι να συγκληθεί η Εθνοσυνέλευση. Η έξωση και ο διωγμός του Όθωνα πανηγυρίστηκε έξαλλα από τους Έλληνες, ενώ στη χώρα ως διά μαγείας επανήλθε η ειρήνη και η τάξη.
Οι εξελίξεις α λα ελληνικά
Η νέα επαναστατική κυβέρνηση, όπως σύντομα φάνηκε, δεν ήταν δυνατόν να δώσει ένα βιώσιμο πολιτικό καθεστώς. Αμέσως ήρθαν στην επιφάνεια οι «λαμπρές αρετές των Ελλήνων» με τις αβυσσαλέες πατροπαράδοτες αντιπαλότητες. Ιδιαίτερα εύστοχα σημειώνει ο Κώστας Κωστής στο βιβλίο του «Τα κακομαθημένα παιδιά της ιστορίας»: «Η λύση αυτή, όπως πολύ σύντομα θα φανεί, ήταν αδύνατο να δώσει ένα βιώσιμο πολιτικό καθεστώς και αυτό οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι η, έστω, προσωρινή κατάργηση της βασιλικής διαμεσολάβησης στις αντιπαραθέσεις μεταξύ των πολιτικών ομάδων που διαγκωνίζονταν για την εξουσία, οδηγούσε εκ των πραγμάτων σε συγκρουσιακές καταστάσεις, αν όχι σε εμφύλιο πόλεμο. Η πλήρης πόλωση των πολιτικών αντιθέσεων έγινε ορατή από την πρώτη στιγμή και προϊόντος του χρόνου εντείνεται, όπως εντείνεται και η χωρίς περιορισμούς βία για την επιβολή της μιας ή της άλλης ομάδας. Για μια φορά ακόμη το κράτος αποτελούσε ένα λάφυρο προς διεκδίκηση».
Σχετικά συμπληρώνει ο Π. Κορωναίος: «Από της πρώτης ημέρας της επαναστάσεως η διαίρεσις εισήλθεν εντός των σπλάχνων των κυβερνώντων∙ δεν εσκέπτοντο ούτοι ή τίνι τρόπω να προετοιμάσει έκαστος το πεδίον υπέρ αυτού και προς βλάβην των άλλων. Το πεδίον τούτο ήτον αφ’ ενός η Συνέλευσις, αφ’ ετέρου η λόγχη».
Η πατρίδα ως λάφυρο των… αγωνιστών της
Η έξωση του Όθωνα δεν δημιούργησε καμιάν αντίδραση, τουλάχιστον σοβαρή, ικανή να ανησυχήσει το νέο καθεστώς. Κάποιες κινήσεις που σημειώθηκαν ήταν άνευ ουσίας και περιορίστηκαν σε μικρά συλλαλητήρια. Μεγάλο και σοβαρό θέμα πήγε να δημιουργήσει, ωστόσο, η απόφαση του στρατηγού Θεόδωρου Γρίβα να βαδίσει από την Ακαρνανία εναντίον της Αθήνας. Η απόφαση αυτή του στρατηγού στηριζόταν στο γεγονός ότι στην κατανομή της εξουσίας, που είχε γίνει στην πρωτεύουσα, ο Γρίβας δεν είχε ληφθεί υπ’ όψιν, πράγμα που σκόπευε να «διορθώσει» διά των όπλων, διεκδικώντας αυτό που ο ίδιος πίστευε ότι του αναλογούσε…
Η απόφαση του στρατηγού (που στο μεταξύ είχε ανακηρυχθεί στρατάρχης, προκειμένου να εξευμενιστεί) να στρέψει τα όπλα κατά των Αθηνών δημιούργησε πανικό. Ωστόσο, όλα ηρέμησαν και επανήλθαν στην προτέρα κατάσταση, καθώς ο στρατάρχης απεβίωσε καθ’ οδόν προς την πρωτεύουσα!
Τώρα πλέον το μέλημα της κυβέρνησης των Αθηνών καθώς και των Μεγάλων Δυνάμεων ήταν η αναζήτηση νέου βασιλιά και προς αυτή την κατεύθυνση κινήθηκαν με αγαστή σύμπνοια προς το καλό του ελληνικού λαού!
