Στη μετά Άσαντ εποχή εισέρχεται πλέον η Συρία μετά την πτώση του καθεστώτος, η οποία ολοκληρώθηκε σχεδόν με ταχύτητα αστραπής και η χώρα πλέον βαδίζει σε αχαρτογράφητα νερά, καθώς οι επαναστάτες δεν είναι μία ενιαία ομάδα, αλλά πολλές «φυλές» οι οποίες πολέμησαν με κοινό στόχο την ανατροπή του καθεστώτος.
Ποιοι είναι όμως οι κύριοι συντελεστές της πτώσης του καθεστώτος στη Συρία, οι οποίοι θα έχουν λόγο στην επόμενη ημέρα της χώρας;
Η συμμαχία των αντάρτικων ομάδων αποτελείται από οργανώσεις με ρίζες στον ισλαμικό εξτρεμισμό, από Άραβες και Τουρκμένους μαχητές, αλλά και από συνασπισμούς Κούρδων και Δρούζων, όπως αναφέρει η βρετανική εφημερίδα «The Guardian».
Ποιοι στρατοί κυβερνούν πλέον τη Συρία
Η Hayat Tahrir al-Sham (HTS, Ένωση Απελευθέρωσης του Λεβάντε) έχει επικεφαλής τον Ahmed al-Sharaa, επίσης γνωστό ως Αμπού Μοχάμεντ Αλ Τζουλάνι, και είναι η κυρίαρχη φράξια της συμμαχίας των ανταρτών που ανέτρεψε το καθεστώς του Μπασάρ Αλ Άσαντ με μια αστραπιαία επίθεση που ξεκίνησε στα τέλη του περασμένου μήνα από το προπύργιό της στα βορειοδυτικά. Η ομάδα έχει τις ρίζες της στην Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος και ιδρύθηκε επίσημα το 2017 μετά τη ρήξη της με τις εν λόγω οργανώσεις. Η HTS κυβερνά έκτοτε 2 εκατομμύρια ανθρώπους στην επαρχία Ιντλίμπ και έχει αναπτύξει μια πιο ρεαλιστική ιδεολογία, λένε πολλοί αναλυτές. Οι ανησυχίες παραμένουν σχετικά με τις εξτρεμιστικές ρίζες της και την παρουσία βετεράνων τζιχαντιστών μαχητών μεταξύ των δυνάμεών της.
Ο Συριακός Εθνικός Στρατός (SNA) είναι ένας συνασπισμός που εδρεύει στη βόρεια Συρία και υποστηρίζεται από την Άγκυρα. Ιδρύθηκε το 2017 και περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα αραβικών και τουρκμενικών ομάδων και μαχητών, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων βετεράνων από τις πρώτες κιόλας ημέρες της εξέγερσης κατά του καθεστώτος Άσαντ. Η SNA συμμετείχε στην εκστρατεία κατά του ΙΚ, αλλά έχει επίσης πολεμήσει εντατικά τις κουρδικές δυνάμεις στη Συρία. Τις τελευταίες ημέρες, ο SNA εξαπέλυσε επίθεση εναντίον κουρδικών ομάδων και σημείωσε κέρδη γύρω από τη Μανμπίτζ, μια στρατηγική πόλη στον βορρά. Η Τουρκία θέλει να εμποδίσει τις κουρδικές ομάδες να δημιουργήσουν μια σταθερή, συνεχή παρουσία στη συριακή πλευρά των νότιων συνόρων της και να σταθεροποιήσει τη ζώνη για να επιτρέψει την επιστροφή των προσφύγων.
Οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) είναι μια κουρδοκρατούμενη συμμαχία που κατέχει ένα τεράστιο κομμάτι εδάφους στη βορειοανατολική Συρία και υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ. Οι SDF, στις οποίες συμμετέχουν και ορισμένοι Άραβες μαχητές, ιδρύθηκαν το 2015 και έδωσαν μεγάλο μέρος των σκληρότερων μαχών κατά του ΙΚ. Υπό την ηγεσία των κουρδικών Μονάδων Προστασίας του Λαού (YPG), οι SDF θεωρούνται από την Άγκυρα ως μέρος του ευρύτερου κουρδικού αυτονομιστικού κινήματος που διεξάγει μια αιματηρή εθνικιστική εκστρατεία εναντίον της Τουρκίας εδώ και δεκαετίες. Οι Κούρδοι αποτελούν σημαντικές μειονότητες στο Ιράν, το Ιράκ, τη Συρία και την Τουρκία.
Το Southern Operations Room (SOR) είναι ένας νεοσύστατος συνασπισμός ανταρτικών ομάδων στη νότια και νοτιοανατολική Συρία, που προέρχεται κυρίως από κοινότητες Δρούζων και ομάδες της αντιπολίτευσης. Η περιοχή αποτέλεσε ένα πρώιμο προπύργιο της αντιπολίτευσης στο καθεστώς Άσαντ, αλλά υπέφερε σε μεγάλο βαθμό από τη βίαιη καταστολή. Μαχητές από το Southern Operations Room ήταν οι πρώτοι που έφτασαν στη Δαμασκό το Σαββατοκύριακο.
Το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και τη Συρία (Isis) έχει τις ρίζες του στο Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ (ISI), το οποίο περιλάμβανε πολλούς μαχητές της Αλ Κάιντα που πολέμησαν κατά των υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και των κυβερνητικών δυνάμεων εκεί. Ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία άνοιξε νέες ευκαιρίες και τελικά επέτρεψε την ίδρυση ενός «χαλιφάτου» από μια αποσχισθείσα ομάδα που μέχρι το 2015 είχε συγκεντρώσει τεράστιους στρατιωτικούς και οικονομικούς πόρους. Κατατροπώθηκε από διεθνή συνασπισμό που περιλάμβανε συριακές παρατάξεις σε μια τετραετή εκστρατεία, η οργάνωση παρέμεινε ενεργή, ιδίως στην κεντρική Συρία, και στοχοθετήθηκε από αμερικανικά πολεμικά αεροσκάφη νωρίτερα αυτή την εβδομάδα.
BBC: Ο χάρτης με τις περιοχές τζιχαντιστών και άλλων ανταρτών
Σύμφωνα με το BBC, όπως ανέφερε ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ για τη Συρία, εξακολουθούν να υπάρχουν συγκρούσεις στη βορειοανατολική Συρία μεταξύ των υποστηριζόμενων από την Τουρκία δυνάμεων και της υπό κουρδική ηγεσία ομάδας Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF). Στη συριακή πόλη Μανμπίτζ, όπου τις τελευταίες ημέρες σημειώνονται μεγάλες συγκρούσεις, υπάρχουν τώρα αναφορές ότι οι SDF επιτρέπεται να αποσυρθούν με ασφάλεια.
Επικαλούμενο πηγή της συριακής αντιπολίτευσης, το πρακτορείο ειδήσεων Reuters αναφέρει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Τουρκία κατέληξαν σε συμφωνία για την ασφαλή αποχώρηση των SDF. Μιλώντας δε νωρίτερα στην Άγκυρα, ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι η Μανμπίτζ απελευθερώθηκε από αυτό που χαρακτήρισε «τρομοκράτες».
Οι SDF ήταν βασικός σύμμαχος ενός παγκόσμιου συνασπισμού υπό την ηγεσία των ΗΠΑ που εργάστηκε για την εκδίωξη των μαχητών της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος από τη Συρία μεταξύ 2015 και 2019.
Παρά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, η Συρία παραμένει κατακερματισμένη. Η HTS ελέγχει πλέον τις κύριες πόλεις της χώρας, αλλά δεν είναι ο μοναδικός παίκτης στην περιοχή. Οι Κούρδοι και άλλες ανταρτικές ομάδες ελέγχουν μεγάλες εκτάσεις στη βορειοανατολική Συρία, ενώ οι συγκρούσεις συνεχίζονται μεταξύ ανταγωνιστικών φατριών.
Ο χάρτης του BBC είναι χαρακτηριστικός. Με κόκκινο χρώμα, οι λεγόμενοι τζιχαντιστές της HTS υπό τον Τζολάνι. Με πορτοκαλί, διάφορες πολιτικά απροσδιόριστες ομάδες ανταρτών. Με κίτρινο, τα εδάφη που ελέγχει ο τουρκικός στρατός και οι αντάρτες που συνεργάζονται μαζί του. Με ανοιχτό μωβ οι κουρδικές δυνάμεις.
Η έλλειψη ενιαίας διοίκησης στους αντάρτες και η παρουσία πολλών διαφορετικών ομάδων καθιστούν δύσκολη την οικοδόμηση σταθερότητας στη χώρα.
Η κατάσταση στη βόρεια Συρία παραμένει τεταμένη, ιδιαίτερα στη Μανμπίτζ, όπου οι κουρδικές δυνάμεις συγκρούονται με υποστηριζόμενες από την Τουρκία ομάδες.
Οι αναλυτές δεν έχουν καταφέρει ακόμη να προσδιορίσουν ποιος ελέγχει την πόλη, ενώ οι μάχες συνεχίζονται σε ορισμένες γειτονιές.
Η Μανμπίτζ αποτελεί στρατηγικό σημείο, καθώς συνδέει διαφορετικές περιοχές της χώρας και είναι σημαντική για τον έλεγχο της βορειοανατολικής Συρίας. Η πόλη αντικατοπτρίζει την ευρύτερη διαμάχη για τον έλεγχο του βορρά.
Η στρατηγική θέση της Συρίας και ο παράγοντας Ισραήλ
Η Συρία, με πληθυσμό περίπου 22 εκατομμύρια, βρίσκεται σε στρατηγική τοποθεσία, συνορεύοντας με την Τουρκία, τον Λίβανο, το Ισραήλ, το Ιράκ και την Ιορδανία.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, πολλές εξωτερικές δυνάμεις, όπως η Τουρκία, οι Δυτικές δυνάμεις και τα κράτη του Κόλπου, υποστήριξαν διαφορετικές φατρίες της αντιπολίτευσης.
Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ οδήγησε σε άμεσες αντιδράσεις από το Ισραήλ. Ισραηλινές δυνάμεις πραγματοποίησαν αεροπορικές επιθέσεις σε εγκαταστάσεις που υποψιάζονται ότι συνδέονται με χημικά όπλα και πυραύλους στη Συρία.
Παράλληλα, το Ισραήλ ανακοίνωσε την προσωρινή κατάληψη μιας αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης στα Υψίπεδα του Γκολάν, τονίζοντας ότι η συμφωνία απεμπλοκής του 1974 έχει καταρρεύσει. Τα Υψίπεδα του Γκολάν, τα οποία κατέλαβε το Ισραήλ το 1967, παραμένουν κεντρικό σημείο της γεωπολιτικής διαμάχης.
