Δύο κομβικής σημασίας ρόλοι, σε τηλεόραση και θέατρο, αλλά και διακεκριμένη θέση στα αυτοδιοικητικά του Χαλανδρίου, διαμορφώνουν το τριγωνικού σχήματος δημιουργικό σύμπαν του Χάρη Μαυρουδή.
Στην σειρά «Η Μαρία που έγινε Κάλλας» της ΕΡΤ κάνει ανώτερο αξιωματικό του φασιστικού ιταλικού στρατού ο οποίος γνωρίζει την «άγουρη» Μαρία Καλογεροπούλου, μέσω της μητέρας της και καθότι φιλότεχνος, βοήθησε την Κάλλας στα πρώτα βήματα της στο οπερατικό θέατρο.
Στον θεατρικό «Οιδίποδα Τύραννο» του Σοφοκλή, δια μέσου της «ανάγνωσης» του Θανάση Σαράντου, για δεύτερη χρονιά κρατά τον κρίσιμο ρόλο του κορυφαίου του Χορού και του Εξάγγελου.
Ο Μαυρουδής, άνθρωπος των λεπτών αποχρώσεων και των δυναμικών λέξεων, βρίσκεται λέει στο τηλεοπτικό περιθώριο, ιδίως από τα χρόνια της οικονομικής κρίσης και έπειτα, αλλά είναι εντός θεατρικής περιμέτρου και προσπαθεί να ισορροπεί και με τα πρόσφατα καθήκοντα του στα αυτοδιοικητικά του δήμου Χαλανδρίου.
Ακριβοθώρητος, τηλεοπτικά. Πού οφείλεται η απόσταση ασφαλείας από την τηλεοπτική μυθοπλασία;
Η αλήθεια είναι πως έμαθα από μικρός, πως είμαστε οι επιλογές μας. Και έκτοτε προσπαθώ να ισορροπώ τις ανάγκες τις δικές μου και στην πορεία της οικογένειάς που δημιούργησα, με την τηλεοπτική παρουσία μου, γιατί η τηλεόραση είναι ένα μέσο που αγαπάω, είναι όμως και φθοροποιός οργανισμός, διότι με την ίδια ευκολία που «εισβάλλεις» στα σπίτια των τηλεθεατών, μπορείς και να καείς. Επειδή όμως θέλω να είμαι και ειλικρινής στις απαντήσεις μου, χωρίς να κρύβομαι πίσω από μισές αλήθειες, είναι επίσης γεγονός πως τα τελευταία χρόνια, από τα χρόνια της κρίσης και μετά οι τηλεοπτικές προτάσεις είναι σπάνιες και συνήθως αφορούν ρόλους που δεν έχουν ενδιαφέρον και ούτε το βάθος που θα με προκαλούσε καλλιτεχνικά. Νιώθω εξοστρακισμένος. Για αυτό θέλω και από εδώ να ευχαριστήσω την Όλγα Μαλέα για την εκτίμηση και την εμπιστοσύνη της στο πρόσωπό μου. Ένας τελευταίος παράγοντας είναι η ενασχόλησή μου με τα κοινά τα τελευταία πέντε χρόνια που διατελώ Αντιδήμαρχος στο Χαλάνδρι. Μια προσπάθεια που δύσκολα συνδυάζεται με καθημερινά γυρίσματα. Δύσκολες εξισώσεις που η αλήθεια είναι πως δεν ξέρω πώς να τις ισορροπήσω!
Σε ποιο βαθμό «μίλησε» μέσα σας ο γενέθλιος τόπος για τον Μάριο Μπονάλτι, στη «Μαρία που έγινε Κάλλας»;
Γεννήθηκα στην Ιταλία λίγο μετά την πτώση της Χούντας και έτσι πολύ γρήγορα ήρθαμε στην Ελλάδα. Δυστυχώς όμως οι γονείς μου δεν προσπάθησαν να με κάνουν δίγλωσσο! Και έτσι δεν έμαθα ποτέ Ιταλικά! Έμαθα όμως τους Ιταλούς γιατί οι σχέσεις και οι δεσμοί με Ιταλία ποτέ δεν αποκόπηκαν στο συναισθηματικό επίπεδο. Πάντα λάτρευα την λογοτεχνία, τη μουσική και τον κινηματογράφο τους. Έτσι έχω μια αίσθηση για το πώς ζούνε τη ζωή, για τη σχέση τους με την Όπερα, που ήταν λαϊκό θέαμα, για τον τρόπο που προσεγγίζουν και φλερτάρουν τις γυναίκες, για τη μουσικότητα της γλώσσας τους, έχω ιστορική γνώση για τα αίτια που οδηγήθηκαν στον φασισμό. Όλα αυτά τα στοιχεία βοήθησαν στη μελέτη που προηγείται πάντα πριν από το τελικό αποτέλεσμα.
Ο Μπονάλτι, ανώτερος αξιωματικός στον ιταλικό φασιστικό στρατό, σύμφωνα με μαρτυρίες, βοήθησε Έλληνες αντιστασιακούς στην Κατοχή. Πώς διαχειριστήκατε την αντίφαση αυτή;
Με όλη μου την αλήθεια! Προσπαθώ να μην παγιδεύομαι σε στερεότυπα και γενικεύσεις. Ο άνθρωπος είναι γεμάτος αντιφάσεις. Μπορεί λοιπόν ένας άνθρωπος είτε από φόβο, είτε από αδυναμία να μετρηθεί με κάτι που φαντάζει ισχυρότερο από το «μπόι» του, είτε ακόμα επειδή γεννήθηκε σε λάθος περιβάλλον να υποταχτεί σε έναν σκοπό που στην πραγματικότητα δεν θέλει να τον υπηρετήσει. Οι Ιταλοί στον μεσοπόλεμο αλλά και πριν από τον Μεγάλο Πόλεμο, βίωσαν την απόλυτη οικονομική ανέχεια σε μια πολυκερματισμένη πατρίδα, με μεγάλα ποσοστά αναλφαβητισμού, με εσωτερική μετανάστευση, με άνιση ανάπτυξη, σε συνθήκες που ευνοούν την εξάπλωση της μισαλλοδοξίας και του φασισμού.
Ο πόλεμος όμως ανέδειξε και την άλλη πλευρά της Ιταλίας, της οποίας μεγάλο μέρος του λαού της, σε αντίθεση με τους Γερμανούς, προσπάθησε να ανατρέψει το φασιστικό καθεστώς και να σχηματίσει μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο κυβερνήσεις με τη συμμετοχή της αριστεράς. Επίσης μην ξεχνάμε πως μετά το ‘43 εμφανίστηκαν στη Ιταλία αντάρτες. Ο ένας μου παππούς ήταν Αντάρτης, όπως και η γιαγιά μου, και είχε μαζί του τρεις Ιταλούς που είχαν αυτομολήσει και πολεμούσαν τους κατακτητές μαζί του. Και κάτι διαφορετικό αλλά σημαντικό: Δύο παράγοντες μπορούν να μετακινήσουν τον άνθρωπο, ο έρωτας και η Τέχνη. Και ο Μπονάλντι ήταν άνθρωπος που συγκινούταν από την Τέχνη και ερωτεύτηκε τη μητέρα της Κάλλας. Αυτά και μόνο θα μπορούσαν να αιτιολογήσουν αυτή του την αντίφαση. Γιατί όταν ερωτευτούμε μπορούμε να ανατρέψουμε κάθε «κουτάκι» μας και κάθε στεγανό!
Η επαφή σας με το σύμπαν της Κάλλας, μέσα από τη σειρά της ΕΡΤ, με ποιον τρόπο σας επηρέασε;
Με βοήθησε να αντιληφθώ ακόμα καλύτερα την ανθρώπινη ύπαρξη! Έχει ενδιαφέρον να γνωρίζεις την ιστορική διαδρομή ενός ανθρώπου που σήμερα 101 χρόνια από τη γέννησή του συνεχίζει να απασχολεί την παγκόσμια κοινότητα για το ταλέντο και τη φωνή του. Να ανακαλύψεις την αφετηρία του που δεν είχε καμία απολύτως σχέση με τα επιτεύγματά του. Τις δυσκολίες που αντιμετώπισε, τα προσωπικά αδιέξοδα, το αυστηρό πειθαρχημένο περιβάλλον, τις στερήσεις. Αντιλαμβάνεσαι πως ακόμα και στο πιο απεχθές περιβάλλον, δεν υπάρχουν όρια! Φυσικά δεν υποστηρίζω πως ζούμε σε μια κοινωνία και ένα πολιτικό σύστημα που όποιος θέλει κάτι μπορεί να το κατακτήσει, γιατί υπάρχουν παιδιά- και το βλέπουμε αυτό μέσα από τη σκληρότητα του πολέμου, αλλά και της φτώχειας που ζούμε- που δεν έχουν κανένα δικαίωμα στο όνειρο και την προσπάθεια, χωρίς κίνητρα και ανθρώπους ή δομές να τους συμπαρασταθούν.
Για να επιστρέψω όμως στην Κάλλας, πιστεύω πως όσα και αν κατέκτησε και πέτυχε, ποτέ δεν κατάφερε να νιώσει ευτυχισμένη και ανέμελη. Φαντάζομαι πως πάντα πάλευε με τις επιλογές και τις απαιτήσεις της μητέρας της και όχι με τα δικά της «θέλω».
Τι καθιστά τον Οιδίποδα Τύραννο, ως έργο, σπουδαίο με παγκόσμια απήχηση;
Ίσως η σύγκρουση του ορθολογισμού με τον μυστικισμό. Η σύγκρουση δηλαδή δύο κόσμων, έστω και αν χρειάστηκαν χιλιάδες ακόμα χρόνια από τότε για να κατακτήσει (εάν κατέκτησε ποτέ η ανθρωπότητα) αυτή την ικανότητα.
Ο Οιδίποδας οδηγείται στην αυτοκαταστροφή στην προσπάθειά του να υπηρετήσει έναν χρησμό που στρέφεται εναντίον του. Αν λοιπόν υποθέσουμε πως αντίβαρο της «θείας» υποταγής στον χρησμό είναι η ελευθερία της βούλησης, θα διαπιστώσουμε πως αυτό το δίπολο είναι η βαθύτερη εσωτερική σύγκρουση της ανθρωπότητας. Οι θρησκείες, οι Τύραννοι, οι καταπιεστές, οι κοινωνικές νόρμες απέναντι στην ελευθερία της επιλογής, στο δικαίωμα της διαφορετικότητας, στις επαναστάσεις. Η κάθε εποχή έχει τους δικούς της καταπιεστές και αυτούς που βρίσκουν τη δύναμη να αντισταθούν και να διεκδικήσουν. Προφανώς αυτή η σύγκρουση είναι η κινητήριος δύναμη που συνθέτει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης. Και αυτά τα στοιχεία είναι που καθορίζουν την αξία και τη διαχρονικότητα του έργου.
Είναι η τραγωδία της ανθρώπινης ενοχής το στοιχείο εκείνο, που αν και έργο του 428 π.Χ., το κάνει σημερινό/σύγχρονο;
Είναι εντυπωσιακός ο τρόπος που δυόμισι χιλιάδες χρόνια πριν ο Σοφοκλής κατανόησε την ανθρώπινη ψυχολογία. Και ακόμα πιο σημαντικό είναι να αντιληφθεί κανείς πως τα δομικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου δεν έχουν μεταβληθεί στο ελάχιστο. Η ενοχή είναι ένας τρόπος να υποτάξεις, αλλά και να δυστυχήσεις. Είναι κάτι που ενώ μπορεί να φαίνεται εσωτερική διαδικασία, στην πραγματικότητα οφείλεται σε εξωγενείς παράγοντες και πολλοί φιλόσοφοι έχουν ασχοληθεί μαζί της.
Ο Καμύ υποστήριζε πως η κόλαση είναι το βλέμμα του άλλου. Ο Σοφοκλής «γκρεμίζει» τους τύραννους από ενοχή. Ο Οιδίποδας αυτοτυφλώνεται και η Ιοκάστη αυτοκτονεί. Και είναι ίσως οι μόνες ανθρώπινες στιγμές τους πίσω από ένα εξουσιαστικό προσωπείο που φέρουν όσο βρίσκονται στην ακμή τους.
Πιστεύω όμως πως οι τύραννοι σήμερα είναι πιο απάνθρωποι και κυνικοί από ποτέ. Ίσως αυτό να συμβαίνει γιατί τα όπλα και οι τεχνικές εξόντωσης γίνονται όλο πιο βίαια και η κοινωνία του A.I. χάνει όλο και περισσότερο την κριτική σκέψη, ενισχύοντας ακόμα περισσότερο την δύναμη και αλαζονεία τους. Βλέποντας ή διαβάζοντας λοιπόν αυτό το έργο, νομίζεις πως αναφέρεται στο σήμερα.
Ως κορυφαίος του Χορού και Εξάγγελος πόση δύναμη αντλείτε και από πού, για να έχει ενδιαφέρον η δράση που δεν συμβαίνει επί σκηνής;
Πολύ σωστό το σχόλιό σας! Οι ρόλοι έχουν και φέρουν μια εσωτερικότητα η οποία είναι ανεξάρτητη από τη δράση που παρακολουθεί ο θεατής. Το έργο αυτό έχει πολλά επίπεδα και πολλές αναφορές κάποιες από αυτές τις αναπτύξαμε και μέσα από τη συζήτησή μας. Όπως συμβαίνει στην Αρχαία Τραγωδία, έτσι και στον «Οιδίποδα Τύραννο» ο χορός εκπροσωπεί τον θεατή, τον λαό. Ήταν μοναδική η εμπειρία που ζήσαμε πριν από τρεις εβδομάδες, όταν καλεσμένοι του Φεστιβάλ της Σμύρνης στην Τουρκία απευθύναμε αυτό το κείμενο με αυτούς τους προβληματισμούς και τα αρχέγονα ερωτήματα σε ένα κοινό που έχει για πολιτικό ηγέτη, με πρόσχημα τη Δημοκρατία, ένα σύγχρονο Τύραννο. Οπότε η δύναμη του κειμένου και φυσικά η σκηνοθεσία του Σαράντου ο οποίος δούλεψε την λεπτομέρεια και προσπάθησε να αναδείξει στην παράστασή μας την γυμνή αλήθεια των ηρώων, τα πάθη και τις ενδόμυχες σκέψεις τους, είναι οι καθοριστικοί παράγοντες που καθορίζουν την δική μας προσέγγιση.
Τι είδους προκλήσεις δημιουργεί η συνθήκη του κλειστού χώρου στην παρουσίαση αρχαίας τραγωδίας;
Η μετάφραση του Βολανάκη και ο κλειστός χώρος ενισχύουν την αμεσότητα της παράστασης και του κειμένου. Και αυτό είναι ένα στοιχείο που ταιριάζει πολύ στην οπτική του Σαράντου και νομίζω πως κερδίζει τον θεατή. Έχει μια σύγχρονη οπτική, σεβόμενη όμως απόλυτα την αισθητική του αρχαίου Δράματος το οποίο προφανώς και απευθυνόταν στα μεγάλα ανοικτά θέατρα.
Η Τέχνη πώς «διασταυρώνεται» με την πολιτική, τα Κοινά και τον κρίσιμο -πια- τομέα του Περιβάλλοντος;
Η Τέχνη είναι πολιτική. Γιατί έχει την αποκλειστική ίσως δυνατότητα να διαμορφώνει συνειδήσεις και προσωπικότητες απευθυνόμενη σε μεγάλα και αντικρουόμενα ακροατήρια. Μπορεί να προτείνει και να ενεργοποιεί το συναίσθημα και την ελπίδα. Η πολιτική είναι η τέχνη της παραγωγής αποτελέσματος.
Σε μια εποχή η οποία από πολλούς χαρακτηρίζεται ως η εποχή της μεταπολιτικής, με τους πολίτες δυστυχώς να γυρνάνε όλο και περισσότερο τις πλάτες τους σε οτιδήποτε έχει αναφορά στην πολιτική, θα μπορούσε η Τέχνη να είναι το όχημα με το οποίο ο κόσμος θα συμφιλιωθεί, θα εμπνευστεί, θα αναζητήσει τις μεθόδους μέσω των οποίων θα βελτιώσει τις συνθήκες ζωής του. Και η Τέχνη είναι συνυφασμένη με την αισθητική, οπότε ο τρόπος σκέψης μου εμπεριέχει και την ομορφιά και η Πολιτική χρειάζεται την ομορφιά, πόσο μάλλον σε ένα αστικό περιβάλλον που δομήθηκε χωρίς πολεοδομικές μελέτες και όραμα αλλά παραδόθηκε στα συμφέροντα του real estate και καλούμαστε σήμερα να αναζητήσουμε διορθωτικές κινήσεις.
Τον τελευταίο χρόνο είμαι αντιδήμαρχος στο Χαλάνδρι στον τομέα του Περιβάλλοντος. Σε έναν Δήμο που προτείνει ένα διαφορετικό παράδειγμα διοίκησης με συμμετοχική Δημοκρατία και ενεργοποίηση των πολιτών. Με ενδιαφέρουν πολύ οι δράσεις με τις οποίες δίνουμε στους πολίτες την δυνατότητα συμμετοχής.
Σήμερα η διάσωση και η βελτίωση του Περιβάλλοντος δεν είναι πρόκληση, είναι μονόδρομος προκειμένου να επιβιώσουμε σε όλο και πιο αντίξοες και δυσοίωνες συνθήκες. Και αυτό πρέπει να γίνει σε συνάρτηση με την αισθητική και τη συμμετοχικότητα των πολιτών και με την εκπαίδευση των νέων που θα αλλάξουν τα δεδομένα του σήμερα.
Η αξία της αισθητικής είναι στις «γωνίες» ή στις «στρογγυλάδες» της;
Η αξία της αισθητικής είναι ανεκτίμητη. Αν ο κόσμος είχε επενδύσει στην αισθητική και όχι στο χρήμα, θα ήταν πιο ευτυχισμένος. Σήμερα χρειαζόμαστε τις «γωνίες», γιατί οι γωνίες φέρουν την ακεραιότητα και μεσοπρόθεσμα χτίζουν την εμπιστοσύνη, θέτουν όρια σε μια εποχή στην οποία η ανθρώπινη αλαζονεία βάζει σε κίνδυνο την ισορροπία της φύσης.
Info
«Η Μαρία που έγινε Κάλλας», σε σκηνοθεσία Όλγα Μαλέα και σενάριο της ίδιας και των Απόστολου Αλεξόπουλου, Βαγγέλη Νάση, Πένυ Φυλακτάκη, Μανίνα Ζουμπουλάκη, με τους Ελένη Ράντου, Ρένια Λουιζίδου, Κλεοπάτρα Ελευθεριάδου, Ντέμη Παπαδέα, Κάρμεν Ρουγγέρη, Ιωάννη Παπαζήση, Μάξιμο Μουμούρη, Χάρη Μαυρουδή στο ERTFLIX από 27/12 τα πέντε τελευταία επεισόδια.
«Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή από τη μετάφραση του Μίνου Βολονάκη, σε σκηνοθεσία, δραματουργική επεξεργασία Θανάση Σαράντου, στο Από Μηχανής Θέατρο (Ακάδημου 13, Μεταξουργείο, τηλ. 210.5232097), Δευτερότριτα έως 7 Ιανουαρίου.
Ερμηνεύουν οι: Θανάσης Σαράντος (Οιδίπους Τύραννος), Μάνια Παπαδημητρίου και Αγγελική Λεμονή σε διπλή διανομή (Ιοκάστη- Τειρεσίας), Χριστόδουλος Στυλιανού και Κωνσταντίνος Λάγκος σε διπλή διανομή (Κρέων), Πάρης Σκαρτσολιάς (Εξάγγελος-Χορός), Χάρης Μαυρουδής (Κορυφαίος Χορού-Άγγελος), (Θεράπων-Χορός, Κρέων), Βαγγέλης Μάγειρος (Χορός-Θεράπων), Γιώργος Παπαδάκος (Χορός).
