Νέα Ζηλανδία: Μαορί βουλευτές χόρεψαν χάκα μέσα στο κοινοβούλιο για να διαμαρτυρηθούν για αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο

Μαορί βουλευτές στη Νέα Ζηλανδία διέκοψαν τη συνεδρίαση του κοινοβουλίου της χώρας, την ώρα που ήταν προς ψήφιση ένα αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο. Την αρχή έκανε η βουλευτής Χάνα Ροχίτι Μάιπι Κλαρκ. Όταν ρωτήθηκε εάν το κόμμα της υποστήριζε το νομοσχέδιο, σηκώθηκε όρθια, έσκισε ένα αντίγραφό του ενώ παράλληλα ξεκίνησε τον παραδοσιακό τελετουργικό ομαδικό χορό χάκα.

Την κίνησή της, μάλιστα, μιμήθηκαν και άλλοι βουλευτές του κόμματός της, αλλά και άλλων παρατάξεων, συμμετέχοντας από τα θεωρεία με τη φωνή της να προκαλει ρίγη στο Κοινοβούλιο.

Τι προτείνει το νομοσχέδιο στη Νέα Ζηλανδία

Σημειώνεται ότι το επίμαχο νομοσχέδιο προτείνει να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο ερμηνεύεται μια συνθήκη 184 ετών μεταξύ του στέμματος και του λαού των Μαορί, προκαλώντας πολλές αντιδράσεις στη Νέα Ζηλανδία.

Η χώρα θεωρείται συχνά ηγέτης στα δικαιώματα των ιθαγενών, αλλά οι πολέμιοι του νομοσχεδίου φοβούνται ότι τα ίδια δικαιώματα τίθενται σε κίνδυνο από αυτό.

To Act, το πολιτικό κόμμα που εισήγαγε το νομοσχέδιο, υποστηρίζει ότι υπάρχει ανάγκη να οριστούν νομικά οι αρχές της Συνθήκης του Γουαϊτάνγκι του 1840, η οποία υπήρξε θεμελιώδης για τις φυλετικές σχέσεις στη Νέα Ζηλανδία.

Η Συνθήκη είναι μια συμφωνία μεταξύ των Βρετανών και πολλών, αλλά όχι όλων, των φυλών Μαορί. Είναι αμφιλεγόμενη, καθώς γράφτηκε τόσο στα αγγλικά όσο και στα Μαορί, που ήταν μόνο ομιλούμενη γλώσσα μέχρι τον αποικισμό. Και οι δύο εκδόσεις περιέχουν θεμελιώδεις διαφορές όσον αφορά διάφορα θέματα, όπως η κυριαρχία.

Οι βασικές αξίες της Συνθήκης έχουν, με την πάροδο του χρόνου, ενσωματωθεί στους νόμους της Νέας Ζηλανδίας σε μια προσπάθεια να αποκατασταθούν οι αδικίες που υπέστησαν οι Μαορί κατά τη διάρκεια του αποικισμού.

Την ίδια ώρα ένα hīkoi – ή ειρηνική πορεία διαμαρτυρίας – που οργανώθηκε από μια ομάδα για τα δικαιώματα των Μαορί κατευθυνόταν προς την πρωτεύουσα, Γουέλιγκτον. Χιλιάδες έχουν ήδη συμμετάσχει στη 10ήμερη πορεία ενάντια στο νομοσχέδιο, που έφτασε στο Όκλαντ την Τετάρτη, έχοντας ξεκινήσει από την κορυφή της Νέας Ζηλανδίας τη Δευτέρα.

Γιατί η Συνθήκη Γουαϊτάνγκι είναι σημαντική

Η Συνθήκη Γουαϊτάνγκι (Αγγλικά: Teaty of Waitangi, Μαορί: Te Tiriti o Waitangi) υπεγράφη στις 6 Φεβρουαρίου 1840 στο Γουαϊτάνγκι στον Κόλπο των Νησιών στη Νέα Ζηλανδία. Υπεγράφη από αντιπροσώπους του Βρετανικού Στέμματος και τους αρχηγούς από το βόρειο Βόρειο Νησί συμπεριλαμβανομένων και των αρχηγών αυτών που ο Βρετανός Αρμοστής Τζέιμς Μπάσμπι είχε νωρίτερα παρακινήσει να διεκδικήσουν ανεξαρτησία ως Ομοσπονδία των Ηνωμένων Φυλών της Νέας Ζηλανδίας.

Από την Βρετανική πλευρά, η Συνθήκη, όπως συχνά την αποκαλούν οι Νεοζηλανδοί, έδινε τη δικαιολογία για να καταστεί η Νέα Ζηλανδία Βρετανική αποικία. Σήμερα θεωρείται γενικά ως το ιδρυτικό σημείο της Νέας Ζηλανδίας ως κράτος. Ωστόσο, έχουν προκύψει σημαντικά θέματα που αφορούν την αρχική μετάφραση της συνθήκης από τα Αγγλικά στα Μαορί. Ένα παράδειγμα είναι ο όρος kawanatanga, μια μετάφραση που μεταφυτεύτηκε από τα αγγλικά, η οποία παρουσιάστηκε στην γλώσσα των Μαορί για πρώτη φορά στην Συνθήκη.

Χρησιμοποιήθηκε εκεί για να μεταφράσει την έννοια της αυτονομίας. Συχνά αναφέρεται πως οι Μαορί δεν είχαν καμία λέξη για την έννοια αυτονομία στη γλώσσα τους εκείνη την εποχή, αν και μερικοί απαντούν πως η Μαορί “mana” είχε χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει την αυτονομία Μαορί στην Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας το 1835. Η λέξη αποτελείται από το kawana, απόδοση στα Μαορί της αγγλικής λέξης governor (κυβερνήτης), και την υπάρχουσα Μαορί κατάληξη -tanga, παρόμοια με τα αγγλικά -ship ή -dom. Επομένως μια κυριολεκτική μετάφραση της λέξης θα ήταν στα αγγλικά governorship (διακυβέρνηση). Άλλες Μαορί λέξεις με την κατάληξη -tanga είναι οι rangatiratanga, “αρχηγεία”, και kingitanga, “βασιλεία”.

Το νόημα που προσάπτεται στη λέξη, και ιδιαίτερα πώς σχετίζεται με το rangatiratanga, είναι ζωτικής σημασίας στην συζήτηση για τη Συνθήκη Γουαϊτάνγκι. Η συνθήκη αυτή είναι ακόμη εξαιρετικά σημαντική στη σύγχρονη Νέα Ζηλανδία, και παραμένει αντικείμενο μεγάλης αμφισβήτησης και πολιτικών συζητήσεων.

Ασυνήθιστο έγγραφο με ιστορική σημασία

Εξαιτίας του μικρού μεγέθους και της περιορισμένης εμβέλειας της Συνθήκης, δεν θεωρείται από όλους κατάλληλο έγγραφο για να καταστεί σύνταγμα και δεν αναγνωρίζεται ως τέτοιο. Ωστόσο, είναι η βάση για τον ιδρυτικό μύθο της Νέας Ζηλανδίας και εξαιτίας αυτού είναι έγγραφο ζωτικής σημασίας.

Συχνά οι άνθρωποι μιλούν για τις αρχές ή το πνεύμα της Συνθήκης, αλλά δεν υπάρχει καθαρή ομοφωνία για τη φύση αυτών. Για μερικούς το πνεύμα είναι η ένωση δύο λαών σε έναν, ή όπως ο Χόμπσον το είχε θέσει τη μέρα της πρώτης υπογραφής, “Τώρα είμαστε ένας λαός”. Για άλλους το πνεύμα είναι αυτό του συνεταιρισμού μεταξύ του Στέμματος και των Μαορί. Η τελευταία αυτή θεώρηση τείνει να επικρατεί στους επίσημους κύκλους, ιδιαίτερα μετά από μια δειρά σημαντικών δικαστικών αποφάσεων στη δεκαετία του 1980.

Ανεξαρτήτως της πολιτικής αμφισβήτησης που συνεχίζει να υπάρχει γύρω από το νόημα της συνθήκης, παραμένει ένα ασυνήθιστο έγγραφο όταν θεωρείται στο ιστορικό περιβάλλον της εποχής.