Οι δήμοι της Ελλάδας αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στη λειτουργία τους και στη σχέση τους με το κράτος, γεγονός που οδηγεί σε σημαντική οικονομική αναποτελεσματικότητα, σύμφωνα με νέα ανάλυση του ΚΕΦΙΜ.
Όπως προκύπτει από την σχετική μελέτη, οι δήμοι παρουσιάζουν χαμηλά ποσοστά εκτέλεσης των προϋπολογισμών τους, με ιδιαίτερα απογοητευτικά στοιχεία στον τομέα των επενδύσεων, όπου ο μέσος όρος εκτέλεσης για την περίοδο 2019-2023 αγγίζει μόλις το 17%.
Η έκθεση του ΚΕΦΙΜ επισημαίνει ότι η ενίσχυση της οικονομικής ανεξαρτησίας των δήμων είναι κρίσιμη, όπως και η υιοθέτηση ενός μοντέλου προϋπολογισμών προγραμμάτων και απόδοσης.
Επιπλέον, προτείνεται η ενίσχυση της λογοδοσίας τους μέσω της δημοσίευσης ανοιχτών και προσβάσιμων δεδομένων σχετικά με τη διαχείριση των πόρων τους. Αυτές οι ενέργειες μπορούν να συμβάλουν στην ασφαλέστερη οικονομική τους προγραμματισμό και να ενισχύσουν την οικονομική τους αποδοτικότητα, καθώς και τη λογοδοσία απέναντι στους δημότες.
Σημαντικά ευρήματα της ανάλυσης
Η μελέτη του ΚΕΦΙΜ για την περίοδο 2019-2023 αποκαλύπτει διάφορα κρίσιμα σημεία:
• Το μέσο ποσοστό εκτέλεσης του γενικού προϋπολογισμού για όλους τους δήμους της χώρας ήταν μόλις 41%.
• Το ποσοστό εκτέλεσης του προϋπολογισμού επενδύσεων ανήλθε στο 17%.
• Η εκτέλεση του προϋπολογισμού μισθοδοσίας κυμάνθηκε στο 85%, με μικρές διακυμάνσεις ανά έτος.
• Για τα λειτουργικά κόστη, το ποσοστό εκτέλεσης ανήλθε στο 72%.
• Τα ανταποδοτικά τέλη κυμαίνονται στα 108,68 ευρώ ανά κάτοικο στους μικρούς ηπειρωτικούς και ορεινούς δήμους, ενώ φθάνουν τα 353,16 ευρώ ανά κάτοικο στους μικρούς νησιωτικούς δήμους.
• Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τους δήμους φθάνουν τα 54,78 ευρώ ανά κάτοικο στους μικρούς νησιωτικούς δήμους και τα 6,05 ευρώ στους μητροπολιτικούς δήμους.
• Η οικονομική ανεξαρτησία των δήμων (σύνολο εσόδων) διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο στο 37%, με τις μικρούς ηπειρωτικούς και ορεινούς δήμους να παρουσιάζουν την χαμηλότερη ανεξαρτησία (25,5%) και τους μητροπολιτικούς δήμους την υψηλότερη (48,7%).
• Σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 11η θέση σε ό,τι αφορά την οικονομική αυτονομία της τοπικής αυτοδιοίκησης και στην 25η θέση ως προς την οργανωσιακή αυτονομία μεταξύ των 27 χωρών της ΕΕ.
• Στον τομέα της δημοσιονομικής αποκέντρωσης, η Ελλάδα κατέχει την 22η θέση, με την πιο χαμηλή επίδοση να εντοπίζεται στη δημοσιονομική αποκέντρωση (25η θέση).
Ανάγκη για μεταρρυθμίσεις
Τα αποτελέσματα της ανάλυσης καταδεικνύουν την χαμηλή αποδοτικότητα στη διαχείριση των οικονομικών των δήμων, τονίζοντας την ανάγκη για συστηματικότερη αξιολόγησή τους. Ο Εκτελεστικός Διευθυντής του ΚΕΦΙΜ ανέφερε ότι «τα εντυπωσιακά χαμηλά ποσοστά εκτέλεσης των προϋπολογισμών των δήμων καταδεικνύουν την πιεστική ανάγκη για μια ριζική αλλαγή του τρόπου λειτουργίας τους».
Η ανάγκη αυτή καθιστά επιτακτική την εισαγωγή ενός καθαρού και διαφανούς πλαισίου αρμοδιοτήτων, καθώς και την υιοθέτηση του προϋπολογισμού προγραμμάτων. Η αποσαφήνιση των σχέσεων των ΟΤΑ με το κεντρικό κράτος θα μπορούσε να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα και τη λογοδοσία των δημοτικών αρχών, βελτιώνοντας έτσι την ποιότητα ζωής των δημοτών.
Η ενίσχυση της διαφάνειας μέσα από τη δημοσίευση ανοιχτών δεδομένων θα διευκολύνει τους δημότες να κατανοήσουν καλύτερα τη διαχείριση των πόρων από τους δήμους. Αυτή η διαφάνεια μπορεί να ενθαρρύνει τους πολίτες να συμμετάσχουν ενεργά στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και να απαιτήσουν βελτιωμένες υπηρεσίες.
Συνολικά, η ανάλυση του ΚΕΦΙΜ υπογραμμίζει την ανάγκη για στρατηγικές μεταρρυθμίσεις στον τομέα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η αποδοτική διαχείριση των οικονομικών πόρων των δήμων είναι θεμελιώδης για την ανάπτυξη και την ευημερία των τοπικών κοινοτήτων, και μόνο με τη λογοδοσία και τη διαφάνεια μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος αυτός.
Η πρόκληση αυτή απαιτεί συνεργασία μεταξύ των δήμων και της κεντρικής κυβέρνησης, προκειμένου να διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες για μια βιώσιμη και αποτελεσματική τοπική αυτοδιοίκηση, η οποία θα είναι ικανή να ανταποκριθεί στις ανάγκες των πολιτών και να προάγει την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη.
