Ο δρόμος του Κώστα Σημίτη προς την πρωθυπουργία και μετά στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ δεν ήταν εύκολος. Ο πρώην πρόεδρος του Κινήματος είχε συγκρουστεί με τον ιδρυτή Ανδρέα Παπανδρέου ενώ το «δείπνο των τεσσάρων» ήταν καθοριστικό για την ανάδειξη του στην πρωθυπουργία και μετέπειτα στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ.
Οι συγκρούσεις με τον Ανδρέα Παπανδρέου
Η αλήθεια είναι ότι ο Κώστας Σημίτης δεν τα πήγαινε ποτέ καλά με τον Ανδρέα Παπανδρέου. Οι συγκρούσεις μεταξύ τους είχαν ξεκινήσει από τα μέσα της δεκαετίας του ‘80 όταν ο Κώστας Σημίτης ως υπουργός Οικονομίας είχε ανακοινώσει προγράμματα περικοπών και λιτότητας, μία πολιτική αντίθετη από αυτή που ήθελε τότε ο Παπανδρέου.
Πριν έρθει το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία και συγκεκριμένα στις 13 Ιουνίου 1979, με απόφαση του Ανδρέα Παπανδρέου το Κίνημα ανακοίνωσε την «παραίτηση» του Κώστα Σημίτη από το Εκτελεστικό Γραφείο. Ο Κώστας Σημίτης θεωρήθηκε υπεύθυνος για την αφίσα που είχε κυκλοφορήσει με το σύνθημα «Όχι στην Ευρώπη των μονοπωλίων, ναι στην Ευρώπη των λαών». Τότε η επίσημη θέση του Κινήματος ήταν η έξοδος της χώρας από την τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα.
Συνιδρυτής του ΠΑΣΟΚ ο Κώστας Σημίτης, με τον σχηματισμό της πρώτης κυβέρνησης (1981), κλήθηκε από τον Ανδρέα Παπανδρέου να αναλάβει υπουργός Γεωργίας. Τότε ο Σημίτης κατάφερε την ένταξη της ελληνικής γεωργίας στην ευρωπαϊκή αγροτική πολιτική, καθώς και τον πολλαπλασιασμό των ενισχύσεων.
Η συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας
Τον Ιανουάριο του 1996 ο Κώστας Σημίτης εκλέχθηκε από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ διάδοχος του Ανδρέα Παπανδρέου στην πρωθυπουργία και την προεδρία του κινήματος. Ο ιδρυτής του κόμματος είχε νωρίτερα υπογράψει το κείμενο της παραίτησης του μέσα από το Ωνάσειο όπου νοσηλευόταν. Ιστορικά στελέχη του Κινήματος υποστηρίζουν πως ο Κώστας Σημίτης είχε προετοιμαστεί για την διαδοχή.
Στη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας στο πρώτο γύρο ο Άκης Τσοχατζόπουλος και ο Κώστας Σημίτης έλαβαν από 53 ψήφους και πέρασαν στον δεύτερο γύρο. Στον δεύτερο γύρο ο Κώστας Σημίτης γίνεται πρωθυπουργός της Ελλάδας, με 86 ψήφους έναντι 75 του Άκη Τσοχατζόπουλου.
Το δείπνο των τεσσάρων
Το φθινόπωρο του 1994 θα συγκροτηθεί η ομάδα των τεσσάρων με τη Βάσω Παπανδρέου, τον Κώστα Σημίτη, τον Θόδωρο Πάγκαλο και τον Παρασκευά Αυγερινό και η εσωκομματική σύγκρουση γίνεται όλο και πιο σκληρή. Πολλά στελέχη βάλλουν πλέον ευθέως κατά του Ανδρέα Παπανδρέου. Στην Πανελλαδική Συνδιάσκεψη στο Περιστέρι στις 6 Ιουλίου 1995 ο Ανδρέας στέλνει ένα καθαρό μήνυμα στους «υπονομευτές» τους. «Δεν μπορεί κάποιος να μετέχει στην κυβέρνηση και ταυτόχρονα να την υποσκάπτει».
Στο σπίτι της Βάσως Παπανδρέου στο Χαλάνδρι, Κώστας Σημίτης, Θεόδωρος Πάγκαλος και Παρασκευάς Αυγερινός, ξεκινούν τις κουβέντες διαδοχής του Ανδρέα Παπανδρέου. Λίγο αργότερα ο Ανδρέας Παπανδρέου θα τον αποδοκιμάσει από το βήμα της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης και θα τον οδηγήσει σε παραίτηση.
Στις επόμενες συνεδριάσεις της Κεντρικής Επιτροπής θα καταστήσει σαφές ότι δεν είναι εύκολος αντίπαλος. «Όσοι αναζητούν έναν Ανδρέα Παπανδρέου πρωθυπουργό και πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ υπό περιορισμό, επιτροπεία και κηδεμονία να τον αναζητήσουν αλλού. Εγώ δεν προσφέρομαι» είχε πει τότε ο Ανδρέας Παπανδρέου. Ο Σημίτης τότε απάντησε: «Δεν είμαστε υπάλληλοι. Είμαι συνιδρυτής του ΠΑΣΟΚ».
Το δείπνο των «τεσσάρων» ήταν η αρχή της πορείας που οδήγησε τον Κώστα Σημίτη στην πρωθυπουργία και στην αρχηγία του ΠΑΣΟΚ. Η «ομάδα των τεσσάρων», εκείνο το βράδυ αποφάσισε ότι το «χρίσμα» πρέπει να δοθεί στον Κώστα Σημίτη, προκειμένου να διεκδικήσει την πρωθυπουργία όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν. Στελέχη του Κινήματος λένε ότι καθοριστική ήταν η συμβολή του Παρασκευά Αυγερινού κυρίως γιατί στο πρόσωπο του Κώστα Σημίτη έβλεπε τον πολιτικό που θα μπορούσε να φέρει νίκη στο Κίνημα.
Στις 30 Ιουνίου 1996, στο 4ο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ λίγες μέρες μετά τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, αναδείχθηκε πρόεδρος του Κόμματος και με τη νίκη του ΠΑΣΟΚ στις κοινοβουλευτικές εκλογές της 22 Σεπτεμβρίου 1996 ανακηρύχθηκε πρωθυπουργός. Ως αρχηγός του ΠΑΣΟΚ κέρδισε και την επόμενη εκλογική αναμέτρηση στις 9 Απριλίου 2000.
Στις 7 Ιανουαρίου 2004 ανακοίνωσε την παραίτησή του από την προεδρία του ΠΑΣΟΚ, δίνοντας το δαχτυλίδι της διαδοχής στον γιο του ιδρυτή του κόμματος, Γιώργο Παπανδρέου, ο οποίος ανέλαβε πρόεδρος στις 8 Φεβρουαρίου του 2004.
