Η λειψυδρία φαίνεται ότι χτύπησε και τη χώρα μας. Οι μειωμένες βροχοπτώσεις σε συνδυασμό με την αύξηση του τουρισμού είναι οι δύο βασικοί παράγοντες που πολλές περιοχές της χώρας αντιμετωπίζουν έντονα προβλήματα. Εν τω μεταξύ ο Αύγουστος, με το που μπήκε, έφερε μαζί του ακόμα περισσότερους επισκέπτες στη χώρα και ειδικότερα στα ελληνικά νησιά, γεγονός που προκαλεί έντονη ανησυχία τόσο στις τοπικές αρχές όσο και στην κυβέρνηση
Μάλιστα 14 περιοχές της χώρας έχουν κηρυχθεί από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ανάμεσά τους βρίσκονται πέντε δήμοι της Κρήτης, η Σέριφος, η Σίφνος, η Λέρος, ο Πόρος, οι Σπέτσες, ο δήμος Σάμης στην Κεφαλονιά καθώς και περιοχές στην Κόρινθο, την Αλεξανδρούπολη και την Ξάνθη.
Για το θέμα o υδρογεωλόγος Παντελής Σαμπατάκης τονίζει μεταξύ άλλων ότι: «Τα τελευταία χρόνια έχουν μειωθεί σχεδόν στο μισό οι χιονοπτώσεις. Τα υδροσυστήματα και τα υπόγεια νερά βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο απόδοσης».
Απόθεμα τριών ετών
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η ετήσια κατανάλωση της Αθήνας είναι 400 εκατ. κυβικά κατ’ έτος, μια ποσότητα που μπορεί να αναπληρωθεί εάν είναι κανονικές οι βροχοπτώσεις. Ωστόσο ο βασικός πάροχος νερού, ο Μόρνος, χάνει κάθε χρόνο μεγάλες ποσότητες. Τα αποθέματα ήταν 1,1 δισεκατομμύρια κυβικά το 2022, 950 εκατομμύρια το 2023 και 700 εκατ. κυβικά το 2024. Αυτό σημαίνει ότι τα αποθέματα, αν δεν βρέξει, αρκούν για τρία χρόνια.
Η ΕΥΔΑΠ άμεσα θα χρησιμοποιήσει τις εφεδρείες της, που είναι η Μαυροσουβάλα και οι πηγές του Βοιωτικού Κηφισού, ενώ προκρίνεται και η λύση επαναχρησιμοποίησης νερού έπειτα από καθαρισμό των λυμάτων, το οποίο θα διατίθεται αποκλειστικά για άρδευση.
Όμως και στην Ορεστιάδα οι βροχοπτώσεις κατέγραψαν πτώση της τάξης του 87%, στη Νάξο 75% και στα Τρίκαλα 73%. Σε ό,τι αφορά το Αιγαίο, η τελευταία καλή χρονιά ήταν το 2019, καθώς καταγράφηκαν πολλές βροχές. Έκτοτε οι βροχοπτώσεις ήταν κάτω από τον μέσο όρο.
Λίγο και ακριβότερο;
Με αυτά τα δεδομένα δεν αποκλείεται το νερό να το πάρει η μπάλα της ακρίβειας, αφού, όπως λέει ξεκάθαρα και ο καθηγητής Φυσικών Καταστροφών Κώστας Συνολάκης, «αναπόφευκτα το πρόβλημα με το νερό, φέρνει σκέψεις αύξησης της τιμής του»! Επισήμανε δε, μεταξύ άλλων, πως «χρειάζεται μια μακροπρόθεσμη πολιτική, η οποία αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει.
Του χρόνου τα πράγματα δεν θα είναι καλύτερα, σημείωσε και πρόσθεσε: «Πρέπει να υπάρχει διαφορετική τιμολόγηση στο νερό». Μάλιστα, έθιξε και το ζήτημα του υπερτουρισμού τονίζοντας χαρακτηριστικά: «Πρέπει να κάνουμε κι αυτή την κουβέντα. Πόσο τουρισμό μπορούν να αντέξουν οι υποδομές μας».
Ο Συνολάκης είπε ακόμη: «Είμαστε σε μία καινούργια πραγματικότητα. Αυτό πρέπει να το καταλάβουμε με την κλιματική αλλαγή» και τόνισε πως «αυτή την Ελλάδα που γνωρίζαμε σαν μικρά παιδιά δυστυχώς θα την ξαναδούμε – αν πάρουμε τα μέτρα μας – ίσως τον 22ο αιώνα»!
Όσο για το αν πρόβλημα λειψυδρίας μπορεί να αντιμετωπίσει και η Αττική, όπου είναι συγκεντρωμένος ο μισός πληθυσμός της χώρας, δήλωσε:
«Φυσικά μπορεί να αντιμετωπίσει πρόβλημα λειψυδρίας και το έχει αντιμετωπίσει. Το αντιμετώπισε πριν από 30 χρόνια (…). Γνωρίζω ότι η ΕΥΔΑΠ προσπαθεί να κάνει έναν βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο προγραμματισμό για την οικονομία νερού, αλλά είναι κάτι το οποίο είναι μπροστά από τις πόρτες μας. Μας χρειάζεται μια εθνική πολιτική για το νερό, την οποία αυτή τη στιγμή δεν έχουμε».
Ο σχεδιασμός του υπουργείου
Από την πλευρά του το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προωθεί τη μέθοδο της αφαλάτωσης σε συνδυασμό με παραγωγή πράσινης ενέργειας ως λύση στο πρόβλημα της λειψυδρίας που αντιμετωπίζουν πολλά νησιά.
Σύμφωνα με τον υπουργό Θόδωρο Σκυλακάκη, το σχέδιο που επεξεργάζεται το υπουργείο περιλαμβάνει την κατασκευή υβριδικών μονάδων παραγωγής ρεύματος με αιολικά, φωτοβολταϊκά, αντλησιοταμίευση και μονάδες αφαλάτωσης που θα χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ρεύματος και γλυκού νερού για ύδρευση και άρδευση.
Η αντλησιοταμίευση θα χρησιμοποιείται τόσο για παραγωγή ενέργειας με υδροηλεκτρικούς στροβίλους όσο και ως αποθήκη ενέργειας, καθώς, τις ώρες που η ζήτηση ενέργειας θα είναι χαμηλή και η παραγωγή από αιολικά και φωτοβολταϊκά υπερβαίνει την κατανάλωση, η περίσσεια ενέργειας θα χρησιμοποιείται για την επιστροφή του νερού στον ανάντη ταμιευτήρα προκειμένου να ξαναχρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ρεύματος.
Το σχέδιο προβλέπει το πρώτο έργο να ξεκινήσει κατά προτεραιότητα στις Κυκλάδες, διότι σε αρκετά από αυτά τα νησιά υπάρχουν υδατοδεξαμενές που κινδυνεύουν να μείνουν άδειες, ενώ το γεγονός πως σε κάποια από αυτά υπάρχουν περιοχές με υψόμετρο άνω των 200 μέτρων αποτελεί πλεονέκτημα για την κατασκευή μικρών ταμιευτήρων.
Το έργο θα περιλαμβάνει, εκτός από έναν μικρό ταμιευτήρα, μια δεξαμενή νερού μέσα στη θάλασσα και σε κοντινό σημείο θα μπορεί να γίνεται η αφαλάτωση. Ένα από τα πλεονεκτήματά των συγκεκριμένων έργων είναι ότι το νησί όπου θα εγκατασταθούν οι μονάδες θα αποκτήσει ασφαλή ύδρευση εις το διηνεκές. Δυνητικά θα μπορούσαν να δημιουργηθούν αντίστοιχα έργα και στην ηπειρωτική χώρα.
Να σημειωθεί πως αντίστοιχο παράδειγμα αξιοποίησης της συγκεκριμένης τεχνολογίας παγκοσμίως, συναντάμε μόνο στην Οκινάουα της Ιαπωνίας, όπου από το 1999 λειτουργεί ένας ταμιευτήρας αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, που χρησιμοποιεί θαλασσινό νερό με σκοπό την αποθήκευση ενέργειας.
Η περιγραφή των έργων στα νησιά
Το έργο περιγράφεται από τον υπουργό ως εξής: Ένας μικρός ταμιευτήρας νερού θα πρέπει να εγκατασταθεί σε κάποιο υψόμετρο, δίπλα στο εργοστάσιο της αφαλάτωσης. Ένας μικρότερος θα πρέπει να εγκατασταθεί σε χαμηλότερο επίπεδο στη στεριά, κάτι που είναι δύσκολο μορφολογικά, γι’ αυτό και μελετάται η εγκατάστασή του μέσα στη θάλασσα.
Στη δεύτερη αυτή περίπτωση κατεβάζεις μια πλωτή δεξαμενή ή πολλές μικρές στη θάλασσα. Από τον πάνω ταμιευτήρα κατεβαίνει στον κάτω γλυκό νερό από την αφαλάτωση και ταυτόχρονα ανεβοκατεβαίνοντας το νερό παράγει ρεύμα που αποθηκεύεται για να λειτουργεί η αφαλάτωση.
Η προκήρυξη των έργων αναμένεται το φθινόπωρο ενώ έχει εξασφαλιστεί χρηματοδότηση ύψους 200 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Απανθρακοποίησης για μικρά έργα, τα οποία θα είναι προϋπολογισμού 20-30 εκατ. ευρώ το καθένα, καθώς το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού των έργων θα κατανέμεται στην κατασκευή των «πράσινων» μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, δικαιολογώντας έτσι την ένταξη των έργων στο εν λόγω ταμείο.
Μέσω της προκήρυξης θα καλούνται οι ενδιαφερόμενοι νησιωτικοί δήμοι που αντιμετωπίζουν προβλήματα λειψυδρίας να υποβάλουν τις προτάσεις τους.
