Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι η τέταρτη συχνότερη μορφή καρκίνου στις γυναίκες παγκοσμίως, με υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, γεγονός που αντικατοπτρίζει ανισότητες στην πρόσβαση σε εμβολιασμό κατά του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), προληπτικό έλεγχο και θεραπεία.
Ο ιός HPV είναι μια σεξουαλικά μεταδιδόμενη λοίμωξη που μπορεί να επηρεάσει το δέρμα, την περιοχή των γεννητικών οργάνων και τον λαιμό. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το ανοσοποιητικό σύστημα απομακρύνει τον ιό από τον οργανισμό. Ωστόσο, η επίμονη λοίμωξη από HPV υψηλού κινδύνου μπορεί να προκαλέσει την ανάπτυξη ανώμαλων κυττάρων, τα οποία στη συνέχεια μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο. Για το λόγο αυτό ο Ιανουάριος έχει καθιερωθεί ως Μήνας Ευαισθητοποίησης για τον Καρκίνο του Τραχήλου της Μήτρας, με σκοπό την ενημέρωση για την πρόληψη και τη θεραπεία αυτής της νόσου, που μπορεί να μεταδοθεί και από το σεξ μέσω του HPV.
Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Δρ. Μαρία Καπαρέλου (Παθολόγος – Ογκολόγος), Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Παθολόγος, Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνος Δημόπουλος (τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής) ενημερώνουν για τη νόσο με βάση τα τελευταία στοιχεία από τις πιο πρόσφατες μελέτες.
Ποια είναι η κύρια αιτία
Ο ιός HPV είναι ο κύριος αιτιολογικός παράγοντας του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
Η επίμονη λοίμωξη από HPV στον τράχηλο της μήτρας είναι υπεύθυνη για το 95% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, εάν δεν αντιμετωπιστεί. Συνήθως, απαιτούνται 15–20 χρόνια για να εξελιχθούν τα ανώμαλα κύτταρα σε καρκίνο, αλλά στις γυναίκες με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, όπως σε περιπτώσεις μη θεραπευμένου HIV (AIDS), αυτή η διαδικασία μπορεί να επιταχυνθεί και να διαρκέσει 5–10 χρόνια. Παράγοντες κινδύνου για την εξέλιξη του καρκίνου περιλαμβάνουν τον τύπο HPV, την ανοσολογική κατάσταση της ασθενούς, την παρουσία άλλων σεξουαλικά μεταδιδόμενων λοιμώξεων, τη χρήση ορμονικής αντισύλληψης και το κάπνισμα.
Πρόληψη
Η πρόληψη περιλαμβάνει τον εμβολιασμό κατά του HPV, που είναι εξαιρετικά αποτελεσματικός εάν χορηγηθεί στην προεφηβική ηλικία και συνιστάται για κορίτσια ηλικίας 9-14 ετών, και τον τακτικό προληπτικό έλεγχο με τεστ Παπανικολάου ή/και τεστ HPV, συνήθως από την ηλικία των 30 ετών και επαναλαμβάνεται τακτικά.
Εάν διαγνωστεί νωρίς, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί να θεραπευτεί πλήρως. Η στρατηγική του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για την εξάλειψη της νόσου ως δημόσιο πρόβλημα υγείας περιλαμβάνει στόχους όπως ο εμβολιασμός του 90% των κοριτσιών, ο προληπτικός έλεγχος του 70% των γυναικών και η πρόσβαση σε θεραπεία για το 90% των διαγνωσμένων περιστατικών έως το 2030.
Στην Ευρώπη, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Πρόληψη και τον Έλεγχο των Νόσων (ECDC) υπογραμμίζει τη σημασία της ευαισθητοποίησης και της πρόληψης κατά τη διάρκεια του Μήνα Ευαισθητοποίησης. Ενθαρρύνονται οι γυναίκες να ενημερωθούν για τους κινδύνους, να υποβληθούν σε τακτικό προληπτικό έλεγχο και να εμβολιαστούν κατά του HPV, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση των περιστατικών καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
Τι γίνεται στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα το Υπουργείο Υγείας έχει θέσει ως στόχο την εξάλειψη των περιπτώσεων του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας που οφείλονται στον ιό HPV. Έχει ήδη επεκταθεί η κάλυψη του εμβολιασμού έναντι του ιού HPV σε κορίτσια και αγόρια, ηλικίας 15-18 και αποζημιώνεται από τον ΕΟΠΥΥ. Είναι εξαιρετικά σημαντικό όλοι και όλες οι δικαιούχοι του προγράμματος πρόληψης για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας να εκμεταλλευτούν τις δωρεάν προληπτικές εξετάσεις και να συμμετέχουν στο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου, καθώς όσο πιο έγκαιρα εντοπίζεται η νόσος τόσο πιο εύκολα και αποτελεσματικά αντιμετωπίζεται.
Το πρόγραμμα δωρεάν εξετάσεων απευθύνεται σε όλες τις γυναίκες από 21 έως 65 ετών που δεν έχουν διαγνωσθεί με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και διαθέτουν ΑΜΚΑ.
Συνοψίζοντας, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αποτελεί σημαντική απειλή για την υγεία των γυναικών παγκοσμίως, αλλά μπορεί να προληφθεί και να θεραπευτεί εάν διαγνωστεί έγκαιρα. Η ενίσχυση των προγραμμάτων εμβολιασμού, η προώθηση του τακτικού προληπτικού ελέγχου και η πρόσβαση σε σύγχρονες θεραπείες έχουν ως στόχο την εξάλειψη της νόσου.
