Εάν παρατηρήσει κανείς τη σελίδα της Διαύγειας, στον τομέα της υγείας, θα διαπιστώσει μια «βροχή» από παραιτήσεις γιατρών σχεδόν από το σύνολο των 135 νοσοκομείων και τα 322 Κέντρα Υγείας της χώρας, ακόμα και από τα μεγάλα τριτοβάθμια θεραπευτήρια της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.
Το ΕΣΥ δεν είναι πλέον ελκυστικό για τους γιατρούς, που το εγκαταλείπουν μετά από πολλά χρόνια σκληρής δουλειάς αλλά και Ιώβειας υπομονής, που έκαναν τόσο κατά τη διάρκειας της οικονομικής κρίσης όσο και της πανδημίας του Covid-19.
Μια από τις πιο επώδυνες περιόδους στην 40χρονη ιστορία του Εθνικού Συστήματος Υγείας, που ομολογουμένως οι γιατροί και οι νοσηλευτές το κράτησαν όρθιο, όταν άλλα υγειονομικά συστήματα προηγμένων χωρών κατέρρευσαν. Απόδειξη το γεγονός ότι στην Ελλάδα δεν είδαμε εικόνες με ψυγεία -νταλίκες για τους νεκρούς, έξω από τα νοσοκομεία μας, όπως στο Μπέργκαμο της γειτονικής μας Ιταλίας.
Θα περίμενε λοιπόν κανείς, εν έτη 2024, μετά από όλο αυτόν το Τιτάνιο αγώνα των υγειονομικών μας, η δουλειά τους να ανταμείβεται όπως τους αξίζει, οι κτηριακές εγκαταστάσεις να είναι καλύτερες και ο ιατροτεχνολογικός εξοπλισμός να ανανεώνεται. Ωστόσο η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική, γι΄αυτό και καθημερινά οι γιατροί «γυρίζουν την πλάτη» στα δημόσια νοσοκομεία, και επιλέγουν μεγάλα ιδιωτικά θεραπευτήρια με σαφώς καλυτέρους μισθούς και συνθήκες εργασίας ή φεύγουν για το εξωτερικό.
Όλοι; Όχι ακριβώς. Υπάρχουν και εκείνοι οι λειτουργοί του Ιπποκράτη, που παρά τις αντίξοες συνθήκες, τις χαμηλές αμοιβές και την υπερεργασία παραμένουν με πείσμα στο ΕΣΥ.
Ένας από αυτούς τους γιατρούς είναι και ο Σπύρος Ποταμιάνος, Χειρουργός ΟΡΛ, Επιμελητής Β΄ στη χειρουργική κλινική του Νοσοκομείου «Σωτήρια» με εξειδικευμένες σπουδές στον καρκίνο της Κεφαλής και του Τραχήλου.
Είναι ένας νέος επιστήμονας, 39 ετών, με λαμπρές σπουδές (Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, υποψήφιος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα διδακτορικής διατριβής που αφορά τη μοριακή βιολογία του καρκίνου του λάρυγγα, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Καρκίνου Κεφαλής και Τραχήλου) αλλά και εμπειρία σε τριτοβάθμια θεραπευτήρια (Παίδων «Παναγιώτης και Αγλαΐα Κυριακού», Γ.Γ Γεννήματα, Ιπποκράτειο, Σωτήρια). Ένας γιατρός που θα μπορούσε να απευθυνθεί στον ιδιωτικό τομέα όποτε θέλει. Και όμως, ο ίδιος όπως και πολλοί άλλοι επιμένουν να στηρίζουν το ΕΣΥ.
Παρακάτω, o κ. Σπύρος Ποταμιάνος εξηγεί στο topontiki.gr τους λόγους που δεν θέλει να φύγει από το νοσοκομείο αλλά και τις διορθωτικές κινήσεις που θα μπορούσε να κάνει η Πολιτεία, προκειμένου να γίνει το ΕΣΥ ελκυστικό και να παραμείνει η υγεία δημόσια.
-Γιατί ένας νέος γιατρός μένει στο ΕΣΥ;-Γιατί ένας νέος γιατρός μένει στο ΕΣΥ;
«Η αλήθεια είναι ότι πολλά κίνητρα για την παραμονή στο ΕΣΥ δεν υπάρχουν. Το κύριο κίνητρο είναι το επιστημονικό ενδιαφέρον που μπορεί να σου ικανοποιήσει μια μεγάλη δομή υγείας όπως ένα τριτοβάθμιο νοσοκομείο και η ευκαιρία να αντιμετωπίσεις σοβαρά και δύσκολα περιστατικά. Με αυτό τον τρόπο νιώθεις πιο χρήσιμος στην κοινωνία και ότι επιτελείς το έργο σου σαν λειτουργός του Ιπποκράτη στο μέγιστο βαθμό, χωρίς σε καμία περίπτωση να θέλω να υποτιμήσω την προσφορά όσων εργάζονται στην πρωτοβάθμια περίθαλψη ή την πρόληψη. Όλοι μαζί αποτελούμε κομμάτι μίας υγειονομικής αλυσίδας, η οποία οφείλει να παραμείνει συμπαγής και άρρηκτη. Δυστυχώς όμως πολλές φορές είναι δύσκολο να επιτελέσεις αυτό το έργο και αντί το σύστημα να παρακινεί και να ευνοεί την ενασχόληση με το επείγον και το εξειδικευμένο, αντιθέτως θέτει εμπόδια.
– Που εντοπίζετε τα βασικότερα προβλήματα που κάνουν το ΕΣΥ μη ελκυστικό για τους νέους γιατρούς;
Από πού να αρχίσει να απαριθμεί κανείς… Θα προσπαθήσω να παραθέσω τους πιο σημαντικούς. Το σημαντικότερο αντικίνητρο για να εργαστεί κανείς στο ΕΣΥ είναι οι οικονομικές απολαβές οι οποίες όχι απλά είναι υποπολλαπλάσιες του ιδιωτικού τομέα αλλά και από μόνες τους είναι σχεδόν προσβλητικές για ανθρώπους που έχουν επενδύσει σχεδόν δεκαπέντε χρόνια σε απαιτητική εκπαίδευση και δουλεύουν σε συνθήκες υψηλής πίεσης και ευθύνης.
Πρέπει να γίνει κατανοητό πως οι ιατροί είναι επαγγελματίες, άνθρωποι με οικογένειες και ανάγκες και δεν ασκούν ιεραποστολικό έργο . Το επιχείρημα του λειτουργηματικού χαρακτήρα του ιατρικού επαγγέλματος είναι η πρόχειρη δικαιολογία για να μην διαμαρτύρονται άνθρωποι που ασκούν υπερεξειδικευμένο έργο με μεγάλη ζήτηση όταν τους αμείβεις πενιχρά.
Το δεύτερο τροχοπέδη στην ενασχόληση με το ΕΣΥ είναι οι συνθήκες εργασίας που προσφέρει. Οι κτηριακές υποδομές είναι παλιές και τα υλικά μέσα τα οποία προσφέρονται είναι λίγα. Η τεχνολογική υποδομή είναι το λιγότερο τραγική με ηλεκτρονικούς υπολογιστές 20ετίας.
Τα ωράρια συχνά καταστρατηγούνται και δεν συζητάω μόνο για τις εφημερίες και πλέον με τις μετακινήσεις γιατρών που γίνονται συνήθεια σιγά σιγά, καλείσαι να καλύψεις τις ελλείψεις του συστήματος με αυταρχικές αποφάσεις και χωρίς δικαίωμα να αρνηθείς.
Τέλος εξίσου σημαντικά προβλήματα είναι η γραφειοκρατία που δυσχεραίνει την καθημερινότητα και την άσκηση του ιατρικού έργου καθώς και η παγιωμένη από χρόνια «εργασιακή ηθική» που διέπει ένα κομμάτι του προσωπικού που πολλές φορές σε φέρνει να παλεύεις για τα αυτονόητα. Αν θέλετε να συνοψίσουμε σε μία πρόταση για να μην υπάρχουν αυταπάτες η δουλειά στο ΕΣΥ είναι μία δουλειά για την οποία σου ζητάνε πάρα πολλά προσόντα για να την πάρεις αφού υπομείνεις μια μακροχρόνια διαδικασία συλλογής μορίων και συνεντεύξεων σε συμβούλια κρίσης για να δουλέψεις για πολλές ώρες σε ένα κακό εργασιακό περιβάλλον με λίγα μέσα και μεγάλη ευθύνη, όντας και ο αποδέκτης της δυσαρέσκειας του ταλαιπωρημένου κόσμου απέναντι στο σύστημα, για να πληρωθείς το ένα κλάσμα των χρημάτων που θα λάμβανες σαν ελεύθερος επαγγελματίας με πολύ καλύτερες συνθήκες. Εσείς θα το κάνατε;
-Τι θα αλλάζετε στη λειτουργία του ΕΣΥ εάν ήταν στο χέρι σας;
Μία συζήτηση μεγάλη και εύκολο να μιλάς εκ του ασφαλούς. Εγώ δεν είμαι πολιτικός αλλά το ζήτημα δυστυχώς είναι. Για να γίνει οποιαδήποτε συζήτηση πρέπει να αποφασίσουμε αρχικά αν θα αντιμετωπίσουμε την υγεία σαν ένα κοινωνικό αγαθό στο οποίο θα μπορούν να έχουν πρόσβαση όλοι και να λαμβάνουν υψηλής ποιότητας περίθαλψη ανεξαρτήτως των δυνατοτήτων τους ή αν θα την θεωρήσουμε μια παρεχόμενη υπηρεσία η οποία θα πρέπει να υπάγεται σε δημοσιονομικά κριτήρια.
Στην πρώτη περίπτωση πρέπει να αποδεχτούμε ότι το ΕΣΥ θα είναι μια μαύρη τρύπα στον προϋπολογισμό εν γνώσει μας και τα έξοδα του θα καλύπτονται από διαφορετικές κρατικές πηγές ενώ στη δεύτερη περίπτωση το κόστος αναβάθμισης της υπηρεσίας θα πρέπει να μετακινηθεί τον καταναλωτή της υπηρεσίας δηλαδή τον ασθενή. Σίγουρα φθηνή υγεία υψηλής ποιότητας για το σύνολο του πληθυσμού είναι ένα ουτοπικό σενάριο.
Το δεύτερο που θα άλλαζα και πάλι χωρίς να θέλω να κάνω συνδικαλιστική συζήτηση είναι το θέμα της αξιολόγησης που γίνεται στο προσωπικό αλλά και των κινήτρων που δίδονται για εργασία. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ούτε επιβράβευση ούτε επιπτώσεις. Ένα σύστημα στο οποίο οι συμβάσεις θα επαναξιολογούνται σε όλες τις βαθμίδες ανά συγκεκριμένα διαστήματα με δυνατότητα όμως παραμονής αυτοδίκαια αν και εφ’ όσον πληρούνται συγκεκριμένα κριτήρια, νομίζω θα ήταν πιο αποτελεσματικό.
Τέλος πρέπει το ιατρονομικό πλαίσιο να γίνει πιο συγκεκριμένο ώστε να είναι καλυμμένοι τόσο οι ιατροί όσο και οι ασθενείς. Χωρίς εθνικές κατευθυντήριες οδηγίες και δομές που θα τις προασπίζονται δημιουργούνται προβλήματα για όλους. Οι ιατροί ασκούν αμυντική ιατρική και αποφεύγουν να προβούν σε ιατρικές πράξεις υψηλού ρίσκου ακόμα και αν ενδείκνυνται καθώς είναι πολύ εύκολο να κατηγορηθούν για το οτιδήποτε και να υπομείνουν έναν μακροχρόνιο δικαστικό αγώνα προκειμένου να αποδείξουν την αθωότητα τους σε αστικά δικαστήρια σε ανθρώπους μη καταρτισμένους και πολλές φορές ενάντια στην κοινή γνώμη γιατί στη χώρα μας η επιπλοκή και ο θάνατος δεν είναι εύκολα αποδεκτά. Από την άλλη πλευρά και οι ασθενείς πέραν του ότι στερούνται αυτές τις επεμβάσεις από τις οποίες θα μπορούσαν να έχουν όφελος, δυσκολεύονται να τεκμηριώσουν τυχόν ιατρικά λάθη, καθώς εξαρτώνται από υποκειμενικές γνώμες εμπειρογνωμόνων και δικαστών επίσης».
Σημειώνεται ότι σήμερα λείπουν 6.000 γιατροί όλων των ειδικοτήτων από τα δημόσια νοσοκομεία ενώ την ίδια ώρα κάθε χρόνο 600 λειτουργοί του Ιπποκράτη συνταξιοδοτούνται, με συνέπεια σε μια πενταετία να έχει εντελώς διαλυθεί η δημόσια υγεία, όπως πρόσφατα ανακοίνωσε ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος.
