«Φέρτε πίσω τη Νεφερτίτη» – Αιγυπτιακή καμπάνια ζητά πίσω την προτομή της βασίλισσας

Το μεγαλείο της Βασίλισσας του Νείλου δεν αποτελεί κύριο έκθεμα κανενός αιγυπτιακού μουσείου, αλλά του Μουσείου Neues στο Βερολίνο, όπου η προτομή της Νεφερτίτης ηλικίας 3.400 ετών θαυμάζεται από χιλιάδες κάθε μέρα σε μια αίθουσα με τρούλο.

Τώρα μια εκστρατεία με επικεφαλής τον Ζαχί Χάουας, έναν διάσημο αρχαιολόγο και πρώην υπουργό Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου, στοχεύει να το αλλάξει και να τερματίσει τον επί δεκαετίες αγώνα της χώρας να φέρει τη βασίλισσα στο σπίτι, μαζί με δεκάδες άλλα ιστορικά αντικείμενα.

«Αυτή η προτομή, αξιοσημείωτη και ασυναγώνιστη στην ιστορία για την ιστορική και αισθητική της αξία, βρίσκεται τώρα στη Γερμανία, αλλά είναι καιρός να επιστρέψει στην Αίγυπτο», δήλωσε ο Χάουας σε δελτίο τύπου το Σάββατο ανακοινώνοντας την έναρξη μιας καμπάνιας που ζητά την απόδοση των αρχαιοτήτων στο Κάιρο.

«Θεωρώντας ότι η προτομή της έχει αξία που αφηγείται την ιστορία της κοινής μας ανθρωπότητας», είπε, «αυτή η ιστορία μπορεί να ειπωθεί από τη χώρα προέλευσής της, όπου περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο τουρίστες επισκέπτονται την Αίγυπτο και παρακολουθούν την ιστορική εξέλιξη στα καλύτερά της».

Η ζωγραφισμένη προτομή από ασβεστόλιθο αποκαλύφθηκε από μια γερμανική αρχαιολογική αποστολή το 1912 στο Tell el-Amarna, μια τοποθεσία περίπου 185 μίλια νότια του Καΐρου που ήταν η πρωτεύουσα του βραχύβιου συζύγου της Νεφερτίτης, του Φαραώ Ακενατόν της 18ης δυναστείας. Ένα χρόνο αργότερα μεταφέρθηκε στο Βερολίνο.

Ο Ακενατόν, γνωστός και ως αιρετικός βασιλιάς, ήρθε για να προωθήσει τη λατρεία του Ατόν κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, η οποία διήρκεσε μέχρι το 1335 π.Χ. και είδε μια ριζική μεταμόρφωση της αιγυπτιακής τέχνης.

Αλλά η προτομή δεν εκτέθηκε δημόσια παρά περισσότερο από μια δεκαετία αργότερα μαζί με άλλα ευρήματα της Amarna. Ήταν κρυμμένη κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και αργότερα μεταφέρθηκε στο Μουσείο Neues για να εκτεθεί ξανά το 2009.

«Η Αίγυπτος έχει στερηθεί την προτομή για 102 χρόνια», είπε ο Χάουας. «Παρόλα αυτά, η Αίγυπτος εκτιμά βαθύτατα τη φροντίδα και τις προσπάθειες που ανέλαβε η κυβέρνηση της Γερμανίας για τη διατήρηση και την έκθεση της ζωγραφισμένης ασβεστολιθικής προτομής της Βασίλισσας, ηλικίας 3.400 ετών».

Σε μια συνέντευξη Τύπου, ο Χάουας μίλησε επίσης για τις προηγούμενες απόπειρες ανάκτησης της Νεφερτίτης, μεταξύ άλλων πριν από πάνω από μια δεκαετία όταν οργάνωσε μια παρόμοια καμπάνια. Είπε ότι η προτομή αφαιρέθηκε από την Αίγυπτο «παρά το γράμμα και το πνεύμα των αιγυπτιακών νόμων που ίσχυαν εκείνη την εποχή».

Στο Βερολίνο, ορισμένοι έχουν βαπτίσει τη βασίλισσα, Μόνα Λίζα της πόλης και έχει ένα δικό της πράσινο και μπλε δωμάτιο στο μουσείο.

Η εκστρατεία της Αιγύπτου για τον επαναπατρισμό των αντικειμένων της έχει δει χιλιάδες αρχαιότητες να επιστρέφονται στη χώρα.

Πέρυσι, μια αρχαία ξύλινη σαρκοφάγος στο Μουσείο Φυσικών Επιστημών του Χιούστον επιστράφηκε στην Αίγυπτο αφού οι αρχές των ΗΠΑ έκριναν ότι είχε κλαπεί. Το 2021, το Κάιρο πέτυχε να πάρει πίσω 5.300 κλεμμένα αντικείμενα από όλο τον κόσμο, ανέφερε το Associated Press, εν μέσω κυβερνητικών προσπαθειών να σταματήσει τη διακίνηση των αρχαιοτήτων του.

Άλλες χώρες ζήτησαν επίσης την επιστροφή των αντικειμένων τους, τα οποία λένε ότι είναι σύμβολο της αποικιοκρατίας.

Τον Ιούλιο, περισσότερα από δώδεκα αντικείμενα της Καμπότζης επιστράφηκαν από το Μουσείο Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης.

Ο Χάουας είπε σε συνέντευξη Τύπου το Σάββατο ότι δεν ζητά τον επαναπατρισμό των αντικειμένων που βγήκαν από την Αίγυπτο νόμιμα, αλλά των «τριών κύριων πανέμορφων αντικειμένων» που αφαιρέθηκαν παράνομα από τη χώρα, συμπεριλαμβανομένης της πέτρας της Ροζέτα, του Ζωδιακού Κύκλου των Δενδέρων και της προτομής της Νεφερτίτης.

«Τα μουσεία που συνεχίζουν να εκθέτουν αυτά τα τεχνουργήματα και αρνούνται να τα επιστρέψουν μόνο συνεχίζουν να συμμετέχουν στον ιμπεριαλισμό», λέει στον ιστότοπό του.

Φέροντας επιγραφές σε πολλές γλώσσες, η πέτρα της Ροζέτας θεωρείται κλειδί για την κατανόηση της ιερογλυφικής γραφής και είναι ένα από τα πιο δημοφιλή αντικείμενα στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου.

Το μουσείο διατήρησε την άκαμπτη στάση του λέγοντας ότι η πέτρα μεταφέρθηκε στο Λονδίνο με τη Συνθήκη της Αλεξάνδρειας το 1801 μετά την ήττα του Ναπολέοντα, του οποίου ο στρατός πιστεύεται ότι βρήκε την πέτρα στην Αίγυπτο.

Ο Ζωδιακός Κύκλος των Δενδέρων, ένα γιγάντιο πέτρινο διάγραμμα από έναν αιγυπτιακό ναό που χρονολογείται από τα μέσα του 1ου αιώνα π.Χ., στεγάζεται επί του παρόντος στο Λούβρο στο Παρίσι.