Όταν οι θεσμοί δεν εμπνέουν σεβασμό στους πολίτες, υπάρχει κρίση αντιπροσώπευσης. Αυτό το σύμπτωμα αποκαλύπτει συνήθως μια βαθύτερη παθογένεια, καθώς όλο και συχνότερα στη Δύση οι πολίτες θεωρούν πως η δημοκρατία είναι χαμηλής ποιότητας και δεν έχουν λόγο να τη θέσουν σε υψηλή προτεραιότητα ως κριτήριο ψήφου.
Είναι διάχυτο το φαινόμενο ένα μεγάλο πλήθος ανθρώπων να ισχυρίζεται με πάθος ότι «οι πολιτικοί μάς κοροϊδεύουν» και να αναζητεί στα σκοτεινά μονοπάτια του Διαδικτύου – και όχι μόνο – κάποιους άλλους για να του πουν «αλήθειες». Αντιστρόφως, το ότι οι γελοίοι και οι τσαρλατάνοι πάσης φύσεως αυξάνονται και πληθύνονται ως η άμμος της θαλάσσης – ενίοτε αποκομίζοντας και πολιτικό όφελος – σημαίνει ότι υπάρχει κοινό ποσοτικά ικανό να τους θρέφει και να αυξάνει την επιρροή τους.
Το φαινόμενο δεν είναι ανεξήγητο. Εμφανίζεται και γιγαντώνεται όταν πολιτικά κόμματα, ανίκανα ή απρόθυμα να εκπροσωπήσουν τα συμφέροντα των κοινωνικών ομάδων στα οποία αναφέρονται, επιλέγουν ή ανέχονται να τα εκφράζουν προσωπικότητες ανεπαρκείς για τον ρόλο τους ή με χαρακτηριστικά ρυπαρού πεζοδρομίου, τα οποία τροφοδοτούν τον κοινωνικό χουλιγκανισμό που δολοφονεί την πολιτική, συμπεριλαμβανομένων αυτών που τον ανέχονται ή/και τον επιβραβεύουν.
Εμφανίζεται ακόμη όταν μεγάλο τμήμα του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος:
● αρνείται να αναλάβει την ευθύνη των πεπραγμένων, των λαθών και των παραλείψεών του,
● παραβλέπει ή επιβραβεύει την παραβατικότητα και τη διαφθορά πολιτών των οποίων θέλει να υφαρπάξει την ψήφο δημιουργώντας αισθήματα αδικίας και οργής στους ευσυνείδητους πολίτες,
● χάνει την αίσθηση της σοβαρότητας και επιτρέπει στη γελοιότητα να το καταπιεί.
Τέλος, εμφανίζεται όταν η εκπαίδευση παίρνει διαζύγιο από την παιδεία και ο μέσος πολίτης, παρότι εκπαιδευμένος, εξειδικευμένος και πλήρης τυπικών επαγγελματικών και άλλων προσόντων, αδυνατεί να αντιληφθεί τα στοιχειώδη.
Καθώς λοιπόν ξεφυτρώνουν ένα σωρό αντιεπιστημονικές, φονταμενταλιστικές, αποδομητικές και ολοκληρωτικές θεωρίες της συμφοράς, η ποιότητα της δημοκρατίας και η επιβίωση της χώρας εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το ένστικτο αυτοσυντήρησης των πολιτών, των θεσμών και του πολιτικού συστήματος. Αν η μεταξύ τους σχέση εμπιστοσύνης διαρραγεί οριστικά, τότε η μόνη προοπτική είναι η παρακμή και η διάλυση.
Όμως, για να διατηρηθεί η εμπιστοσύνη, πρέπει όλες οι πλευρές να την υπηρετήσουν – πρώτη αυτή που διαχειρίζεται την εξουσία και τις τύχες των πολιτών – με το βλέμμα στραμμένο στο «εμείς» αντί για το «εγώ». Δύσκολες απαιτήσεις σε δύσκολες εποχές…
