Με δύο μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ για τα 80χρονα από την απελευθέρωση του ναζιστικού στρατοπέδου εξόντωσης Άουσβιτς, από σοβιετικά στρατεύματα, οι αγγλικοί ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί BBC και SKY εξετάζουν πως η μουσική εργαλειοποιήθηκε από τους Ναζί αλλά και την ελπίδα που έδωσε στους κρατούμενους, στο πλαίσιο εκδηλώσεων με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Ολοκαυτώματος (27/1).
Οι δύο ταινίες τεκμηρίωσης διερευνούν το ρόλο που έπαιξε η μουσική και οι 15 ορχήστρες που υπήρξαν στο Άουσβιτς – το μεγαλύτερο του Τρίτου Ράιχ – όπου περισσότεροι από 1,1 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, συμπεριλαμβανομένου του πώς οι μουσικοί έπρεπε να παίζουν μουσική παρελάσεων, καθώς άλλοι κρατούμενοι στο στρατόπεδο έπρεπε να φεύγουν για καταναγκαστικά έργα ή να παίζουν για την ψυχαγωγία των ναζιστών αξιωματικών.
«Η τελευταία μουσικός του Άουσβιτς» («The last musician of Auschwitz») του BBC, σε σκηνοθεσία Τόμπι Τράκμαν, αφηγείται την ιστορία της τσελίστρια Ανίτα Λάσκερ–Βάλφις η οποία στα 99 της είναι, σήμερα, η τελευταία επιζήσασα- μέλος της γυναικείας ορχήστρας του Άουσβιτς.
Στα 90 λεπτά της η ταινία τεκμηρίωσης περιλαμβάνει μαρτυρίες άλλων πρώην κρατουμένων του στρατοπέδου Θανάτου που έπαιζαν και συνέθεταν μουσική στο Άουσβιτς, εξετάζοντας τι σημασία της μουσικής «στο χειρότερο μέρος της Γής».
Σε όλη τη διάρκεια της ταινίας ακούγονται μουσικές που γράφτηκαν από μουσικούς του Άουσβιτς σε νέες σημερινές επανεκτελέσεις.
Η Λάσκερ-Βάλφις, μεταξύ άλλων, θυμάται στην ταινία πως βρέθηκε στη Γυναικείο Ορχήστρα του Άουσβιτς, ότι έπαιζε έντρομη μη τυχον και κάνει λάθος έστω μια νότα αλλά και πως επωφελήθηκε από το γεγονός ότι σε εκείνην και τα άλλα μέλη της ορχήστρας έδιναν λίγο παραπάνω φαγητό από τους άλλους κρατούμενους.
Το φιλμ περιλαμβάνει εκτέλεση του «Träumerei» (Όνειρα) από το «Σκηνές από την Παιδική Ηλικία» του Ρόμπερτ Σούμαν ,«το οποίο ο διαβόητος γιατρός του στρατοπέδου, Γιόζεφ Μένγκελε ζήτησε από την Ανίτα να παίξει για εκείνον- στην ταινία το ερμηνεύει ο γιός της, επαγγελματίας τσελίστας, Ραφαέλ Βαλφις», αναφέρει το BBC.
Εξάλλου, χειρόγραφη παρτιτούρα του πρώτου μαέστρου της ορχήστρας του Άουσβιτς, Πολωνού πολιτικού κρατούμενου Άνταμ Κοπισίνσκι, διασώθηκε και μια εκτέλεση του παρουσιάζεται στο ντοκιμαντέρ μαζί με το επίσης νανούρισμα «Υπάρχει ένα μεγάλο σπίτι στο Άουσβιτς» το οποίο ερμηνεύει η μουσικολόγος Πέτρα Γκέλμπαρτ, με καταγωγή Ρομά.
Το τραγούδι πιστεύεται ότι τραγουδήθηκε για πρώτη φορά στο στρατόπεδο και «πέρασε» στην οικογένεια της.
Η ταινία «Η χαμένη μουσική του Άουσβιτς» («The lost music of Auschwitz») η οποία είναι διαθέσιμη στο SKY ARTS και από σήμερα το βράδυ στην πλατφόρμα Sky Now παρουσιάζει την οκταετή εργασία του Βρετανού συνθέτη Λίο Γκάιερ να βρει, να αναλύσει και σε ορισμένες περιπτώσεις να οργανώσει και να «ζωντανέψει» αποσπάσματα μουσικών χειρογράφων που συνέθεσαν κάποιοι κρατούμενοι του Άουσβιτς.
Σημειώνοντας ότι «πολλά από τα χειρόγραφα που άφησαν πίσω τους είναι πολύ αχνά για να διαβαστούν, ενώ άλλα έχουν υποστεί τέτοια φθορά που καθιστά την αναναγνώριση/ταυτοποίηση τους αδύνατη», η 90λεπτη ταινία ακολουθεί τον Γκάιερ σε αυτό το ιδιαίτερο μουσικό ταξίδι καθώς ανακαλύπτει πώς οι μουσικοί… επαναστάτησαν με μυστικές παραστάσεις, συνθέτοντας απαγορευμένες μελωδίες σε συναυλίες, διανθισμένη με συγκλονιστικές συνεντεύξεις μερικών από τους τελευταίους επιζώντες και ξεχωριστές εκτελέσεις από την ορχήστρα του Γκάιερ.
«Έπειτα από πολλά χρόνια έρευνας, χαίρομαι που μπορώ να μοιραστώ αυτή τη μουσική με το κοινό για να τιμήσω τα 80 χρόνια από την απελευθέρωση του Άουσβιτς.
Το Ολοκαύτωμα δεν πρέπει ποτέ να ξεχαστεί. Μέσα από αυτή τη μουσική, ελπίζω να θυμηθούμε όχι μόνο εκείνους των οποίων οι ζωές σώθηκαν χάρη στο μουσικό τους ταλέντο, αλλά και όλους εκείνους που υπέφεραν και χάθηκαν κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος».
Διαβάστε επίσης
Πρωτομηνιά θα είναι στα περίπτερα η εφημερίδα «Θεσσαλονίκη»
Eurovision 2025: Αυτό είναι το μεγάλο φαβορί του ελληνικού τελικού (Video)
