Το Facebook περιόρισε σημαντικά τη δυνατότητα των παλαιστινιακών ειδησεογραφικών πρακτορείων να προσεγγίσουν το κοινό κατά τη διάρκεια του πολέμου Ισραήλ–Γάζας, μέσα από την εμβληματική πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, αποκαλύπτει πρόσφατη έρευνα του BBC, έπειτα από ανάλυση δεδομένων της «ναυαρχίδας» των σόσιαλ μίντια της Meta.
«Σε μια εκτεταμένη ανάλυση των δεδομένων του Facebook, διαπιστώσαμε ότι τα ειδησεογραφικά πρακτορεία στα παλαιστινιακά εδάφη – στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη – είχαν υποστεί απότομη πτώση της συμμετοχής του κοινού από τον Οκτώβριο του 2023», αναφέρει ο βρετανικός ραδιοτηλεοπτικός οργανισμός, καταδεικνύοντας αυτό που όλοι οι χρήστες του παγκόσμιου δικτύου γνωρίζουν από πρώτο χέρι.
Το BBC είδε επίσης έγγραφα που διέρρευσαν και αποδεικνύουν ότι το Instagram – η άλλη πλατφόρμα της Meta – αύξησε τη «ρύθμιση» των παλαιστινιακών σχολίων των χρηστών του από τον Οκτώβριο του 2023 κι έπειτα.
Η Meta ισχυρίζεται ότι οποιοσδήποτε υπαινιγμός σύμφωνα με τον οποίο η εταιρεία σκόπιμα κατέστειλε συγκεκριμένες «φωνές» και την πληροφόρηση από την πλευρά των Παλαιστινίων είναι «απερίφραστα ψευδής».
Το BBC, που δεν χαμπαριάζει από παρεμβάσεις, σημειώνει πως από την αρχή του πολέμου του Ισραήλ στη Γάζα, η κυβέρνηση Νετανιάχου επέτρεψε μόνο σε ελάχιστους δημοσιογράφους διεθνών δικτύων να εισέλθουν στο παλαιστινιακό παράκτιο έδαφος της Γάζας κι αυτό μόνο με συνοδεία του ισραηλινού στρατού. Το κενό πληροφόρησης από την αποκλεισμένη Γάζα καλύπτουν κυρίως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έτσι οι σελίδες στο Facebook για ειδησεογραφικά μέσα όπως το Palestine TV, το πρακτορείο ειδήσεων Wafa και το Palestinian Wattan News -που λειτουργούν εκτός της Δυτικής Όχθης- έγιναν ζωτικής σημασίας πηγή ενημερώσεων για πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Το BBC News Arabic συγκέντρωσε δεδομένα δημοσιεύσεων στις σελίδες Facebook από 20 ειδησεογραφικούς οργανισμούς με έδρα την Παλαιστίνη, ένα χρόνο πριν την 7η Οκτωβρίου και ένα χρόνο μετά. Τα δεδομένα αυτά δείχνουν τον αντίκτυπο που έχει ένας λογαριασμός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και πόσοι άνθρωποι βλέπουν το περιεχόμενό του. Περιλαμβάνει «παράγοντες» όπως ο αριθμός των σχολίων, των αντιδράσεων και των κοινοποιήσεων. Ενώ θα περίμενε κάποιος πως με μετά την επίθεση της Χαμάς και την έναρξη του πολέμου θα αυξανόταν το ενδιαφέρον του κοινού, η σύγκριση των δύο περιόδων μέτρησης καταδεικνύει ότι μετά την 7η Οκτωβρίου 2023 η συμμετοχή του κοινού στις αναρτήσεις των ειδησεογραφικών δικτύων από τα Παλαιστινιακά εδάφη μειώθηκε κατά 77%.
Το Palestine TV έχει 5,8 εκατ. ακόλουθους στο Facebook. Οι δημοσιογράφοι του καναλιού παρουσίασαν στοιχεία στο BBC που δείχνουν μείωση κατά 60% στον αριθμό των ατόμων που βλέπουν τις αναρτήσεις τους. «Η αλληλεπίδραση είναι εντελώς περιορισμένη και οι αναρτήσεις μας σταμάτησαν να φτάνουν στον κόσμο», δήλωσε ο Ταρικ Ζιάντ, δημοσιογράφος στο κανάλι.
Η έρευνα του BBC, είχε και δεύτερο σκέλος. Παλαιστίνιοι δημοσιογράφοι εξέφρασαν φόβους, κατά το προηγούμενο 12μηνο ότι το διαδικτυακό τους περιεχόμενο «φιλτράρεται» από τη Meta, περιορίζεται δηλαδή ο αριθμός των ατόμων που το βλέπουν.
Για να εξακριβωθεί αυτό που ξέφρασαν οι Παλαιστίνιοι ρεπορτερς, αν δηλαδή ο ισχυρισμός του είναι βάσιμος, οι δημοσιογράφοι του BBC πραγματοποίησαν την ίδια ανάλυση στο ίδιο ακριβώς διάστημα σε 20 σελίδες Facebook ισραηλινών ειδησεογραφικών οργανισμών όπως οι Yediot Ahronot, Israel Hayom και Channel 13.
Αυτές οι σελίδες δημοσίευσαν επίσης μεγάλο όγκο περιεχομένου που σχετίζεται με τον πόλεμο. Εδώ όμως διαπιστώθηκε ακριβώς το αντίθετο, αναφέρει το BBC. Η συμμετοχή του κοινού στις αναρτήσεις τους αυξήθηκε κατά σχεδόν 37%.
Η Meta κατηγορήθηκε από Παλαιστίνιους αλλά και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ότι δείχνει μονομέρεια στο διαμερισμό πληροφόρησης ανάμεσα σε παλαιστινιακά ΜΜΕ και ειδήσεις από ισραηλινά Μέσα.
Η Meta αντεπιχειρηματολογεί επικαλούμενη μια έκθεση του 2021 σύμφωνα με την οποία « η «μη δίκαιη» αντιμετώπιση των δυο πλευρών δεν είναι σκόπιμη αλλά οφείλεται στην έλλειψη αραβόφωνης τεχνογνωσίας μεταξύ των συντονιστών που είναι αρμόδιοι για τον έλεγχο των αλγορίθμων. Λέξεις και φράσεις ερμηνεύονταν ως προσβλητικές ή βίαιες, ενώ στην πραγματικότητα ήταν αβλαβείς, σημειώνεται στην Έκθεση. Για παράδειγμα, η αραβική φράση “Alhamdulillah”, που σημαίνει «Δόξα στον Θεό», μεταφραζόταν μερικές φορές αυτόματα ως «Δόξα τω Θεώ, οι Παλαιστίνιοι τρομοκράτες πολεμούν για την ελευθερία τους»».
Το ΒΒC έκανε εξακρίβωση του ισχυρισμού της Meta fact checking δηλαδή, για να διαπιστώσει αν έτσι μπορεί να εξηγηθεί η πτώση προσβασιμότητας των παλαιστινιακών ΜΜΕ. Πραγματοποίησε την ίδια ανάλυση σε σελίδες Facebook για 30 αραβόφωνες πηγές ειδήσεων με έδρα σε άλλη χώρα, εκτός της Γάζας και της Δυτικής Όχθης, όπως για παράδειγμα του Sky News Arabia και του Al-Jazeera. Διαπιστώθηκε ότι αυτές οι σελίδες είχαν αύξηση στη συμμετοχή του κοινού σχεδόν κατά 100%.
Η απάντηση της Meta όταν τέθηκαν υπόψη της αυτά τα στοιχεία, ήταν διαφωτιστική. Απάντησε ότι «ποτέ δεν έκρυψε» ότι έλαβε προσωρινά μέτρα αλλαγής στους «όρους δημοσιεύσεων» από τον Οκτώβριο του 2023 και ύστερα. Δήλωσε ότι «αντιμετώπισε μια πρόκληση που εξισορροπούσε το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου, με το γεγονός ότι η Χαμάς χαρακτηρίστηκε και από την κυβέρνηση των ΗΠΑ ως «τρομοκρατική οργάνωση». «Αναγνωρίζουμε ότι κάνουμε λάθη, αλλά οποιοσδήποτε υπαινιγμός ότι καταπνίγουμε σκόπιμα μια συγκεκριμένη φωνή είναι αναμφισβήτητα ψευδής», δήλωσε εκπρόσωπος του τεχνολογικού κολοσσού.
Το BBC μίλησε επίσης με πέντε πρώην και νυν υπαλλήλους της Meta σχετικά με τον αντίκτυπο που, όπως λένε, είχαν οι πολιτικές της εταιρείας τους σε μεμονωμένους Παλαιστίνιους χρήστες.
Ένα άτομο από την Meta, το οποίο μίλησε ανώνυμα στο BBC, έδωσε εσωτερικά έγγραφα σχετικά με αλλαγή στον αλγόριθμο του Instagram και ανέφερε ότι μέσα σε μια εβδομάδα από την επίθεση της Χαμάς, ο κώδικας άλλαξε δραματικά και έγινε πιο επιθετικός στα σχόλια από Παλαιστίνιους χρήστες. Το BBC έχει στη διάθεση του επίσης, μηνύματα με τις ανησυχίες μηχανικών ότι οι αλλαγές αυτές θα έβαζαν στο σύστημα μια «νέα προκατάληψη κατά των Παλαιστινίων χρηστών».
Η Meta επιβεβαίωσε την αλλαγή του αλγορίθμου και την αιτιολόγησε ως «μέτρο» απαραίτητο για να ανταποκριθεί σε αυτό που αποκάλεσε «έξαρση του μισαλλόδοξου περιεχομένου» που προερχόταν από τα παλαιστινιακά εδάφη. Είπε, ακόμη, πως οι αλλαγές πολιτικής που τέθηκαν σε εφαρμογή κατά την έναρξη του πολέμου Ισραήλ-Γάζας έχουν αντιστραφεί, αλλά δεν αποσαφήνισε πότε συνέβη αυτό.
