Δυο βδομάδες μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, οι αντικαθεστωτικές δυνάμεις, αφού διόρισαν τη μεταβατική κυβέρνηση του Μοχάμεντ Αλ Μπασίρ, συνεχίζουν να υπόσχονται ασφάλεια, δικαιοσύνη και ευημερία.
● Ο Ερντογάν έχει ήδη σηκώσει τα μανίκια προκειμένου να καθοδηγήσει τις εξελίξεις προς την κατεύθυνση στην οποία εξυπηρετούνται τα τουρκικά συμφέροντα.
● Οι Κούρδοι της βορειοανατολικής Συρίας γνωρίζουν ότι θα αντιμετωπίσουν σύντομα μια συγκρουσιακή κατάσταση διαρκείας με την Τουρκία και τις αντάρτικες ομάδες που υποστηρίζει η Άγκυρα.
● Το Ισραήλ εξουδετερώνει με γρήγορους ρυθμούς το οπλοστάσιο του πρώην συριακού στρατού.
● Η Μόσχα έχει αποσύρει μέρος των δυνάμεών της και ευελπιστεί σε μια πιθανή συμφωνία με τη μεταβατική συριακή κυβέρνηση.
● Το ιδιαίτερα προβληματισμένο Ιράν είναι έτοιμο να επαναχαράξει και να εφαρμόσει μια νέα στρατηγική στην περιοχή του Λεβάντε.
● Τέλος, οι Ηνωμένες Πολιτείες, αφού έλαβαν αρνητικές απαντήσεις από τον Χακάν Φιντάν για την ασφάλεια της συρο-κουρδικής κοινότητας, επιδιώκουν να δημιουργήσουν διαύλους επικοινωνίας με τη μεταβατική κυβέρνηση. Επίσης, προκειμένου να διασφαλιστεί η περιφερειακή σταθερότητα και φυσικά τα αμερικανο-εβραϊκά συμφέροντα, στην περιοχή της Μέσης Ανατολής αναπτύχθηκε περίπου πριν από μια εβδομάδα το αεροπλανοφόρο USS Harry S. Truman Carrier Strike Group.
Πολιτικο-στρατιωτική κατάσταση
Ο ηγέτης της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση του Λεβάντε (Hayat Tahrir al Sham – HTS) Αμπού Μοχάμεντ Αλ Τζολάνι εδραιώνει την εξουσία του σε πολιτικο-στρατιωτικό επίπεδο. Ως γνωστόν, η θητεία της μεταβατικής κυβέρνησης θα λήξει τον Μάρτιο του 2025, αλλά ακόμη δεν έχει οριστεί χρονοδιάγραμμα για τη διεξαγωγή εκλογών. Εξάλλου ο Τζολάνι ξεκαθάρισε ότι οι εκλογές είναι απίθανο να διεξαχθούν στο εγγύς μέλλον. Παρ’ όλα αυτά, επιδιώκει να παρουσιαστεί ως «το νόμιμο συριακό κράτος», δημοσιοποιώντας τις δεσμεύσεις του με εξωτερικούς κρατικούς δρώντες.
Σε άμεση προτεραιότητα του Τζολάνι είναι και η αναδιοργάνωση του Συριακού Αραβικού Στρατού (Syrian Arab Army – SAA). Στις παράκτιες περιοχές της Συρίας πρώην στρατιώτες του καθεστώτος παραδίδουν τα όπλα τους στην HTS, ενώ το 5ο Σώμα του SAA (V Legeon) στη Λαττάκεια διαπραγματεύεται την ένταξή του στον νέο συριακό στρατό.
Επιπρόσθετα η προσωρινή κυβέρνηση διαπραγματεύεται με την ιρακινή ομοσπονδιακή κυβέρνηση την επιστροφή περισσοτέρων από 2.000 πρώην στρατιωτών του SAA, οι οποίοι κατέφυγαν στο Ιράκ κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων της συριακής αντιπολίτευσης.
Πιθανή εισβολή των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων
Η Τουρκία συνεχίζει να υποστηρίζει τις χερσαίες επιχειρήσεις του Συριακού Εθνικού Στρατού (Syrian National Army – SNA) κατά των υπό κουρδική ηγεσία Δημοκρατικών Δυνάμεων της Συρίας (Syrian Democratic Forces – SDF) για την εξουδετέρωση των SDF. Εκτιμάται ότι οι στρατηγικοί στόχοι της Άγκυρας στη Συρία, εφόσον διατηρήσει την αυξημένη επιρροή της στη Δαμασκό, είναι τρεις:
● Η μη δημιουργία κουρδικής κρατικής οντότητας, με την εξουδετέρωση των συρο-κουρδικών δυνάμεων της βορειοανατολικής Συρίας.
● Η επιστροφή στη Συρία των περίπου 3.200.000 εγγεγραμμένων Σύρων προσφύγων της Τουρκίας.
● Η προσάρτηση συριακών εδαφών.
Να σημειώσουμε ότι αφενός η τετραήμερη εκεχειρία μεταξύ του SNA και των SDF στην περιοχή του Μανμπίτζ έληξε στις 16 Δεκεμβρίου χωρίς να δοθεί παράταση, αφετέρου τα τελευταία 24ωρα ο τουρκικός στρατός ανέπτυξε σημαντική δύναμη πυροβολικού και δυνάμεων ειδικών επιχειρήσεων βόρεια από το Κομπάνι. Εκτιμάται ότι σύντομα θα εισβάλει στα συριακά εδάφη και με την υποστήριξη του SNA θα καταλάβει περιοχές που ελέγχονται από τις συρο-κουρδικές δυνάμεις (SDF).
Πάντως, αν επιβεβαιωθεί αυτό το σενάριο, η αμερικανική Γερουσία ετοιμάζει την ψήφιση νομοσχεδίου, σύμφωνα με το οποίο θα επιβληθούν νέες κυρώσεις κατά της Τουρκίας. Επιπρόσθετα, είναι πιθανό να ληφθεί απόφαση για την αύξηση της δύναμης των 900 Αμερικανών στρατιωτικών, οι οποίοι είναι ανεπτυγμένοι στη Συρία.
Εν τω μεταξύ η Άγκυρα ανακοίνωσε την πρόθεσή της να πιέσει για τον επαναπατρισμό των Ευρωπαίων κρατουμένων του ISIS. Συγκεκριμένα, θα επιδιώξει να υπονομεύσει την αποστολή των υπό κουρδική ηγεσία SDF, οι οποίες έχουν αναλάβει την κράτηση των τζιχαντιστών του ISIS και των οικογενειών τους σε φυλακές και στρατόπεδα της βορειοανατολικής Συρίας.
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας (Amnesty International), για περισσότερα από πέντε χρόνια, δεκάδες χιλιάδες παραμένουν κρατούμενοι σε αυτά τα στρατόπεδα. Υπολογίζεται ότι αυτή τη στιγμή 11.500 άνδρες, 14.500 γυναίκες και 30.000 παιδιά κρατούνται αυθαίρετα (κατά τον Χακάν Φιντάν) σε τουλάχιστον 27 εγκαταστάσεις κράτησης και σε δύο μεγάλα στρατόπεδα, το Αλ Χολ και το Αλ Ροζ.
Διπλή απειλή κατά των κουρδικών δυνάμεων
Ο διοικητής των SDF, στρατηγός Μαζλούμ Άμπντι, αγωνίζεται να διατηρήσει την ενότητα των SDF, καθώς, μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, η ομάδα αντιμετωπίζει δύο υπαρξιακές απειλές:
● Την αποστασία των Αράβων μαχητών, οι οποίοι ζητούν και τον τερματισμό της κυριαρχίας των SDF στις αραβικές περιοχές.Τουλάχιστον τέσσερις ομάδες με την ηγεσία τους στην επαρχία Ντέιρ Αλ Ζορ και Ράκα, που ανήκαν στις SDF, έχουν αυτομολήσει μετά την πτώση του Άσαντ και έχουν ενταχθεί στον HTS. Παρόμοια φαινόμενα έχουν καταγραφεί και σε άλλες περιοχές της βόρειας και ανατολικής Συρίας.
● Τιςπρόσφατες απειλές(13 Δεκεμβρίου) του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν για εξολόθρευση των SDF, του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) και των Μονάδων Προστασίας του Λαού (YPG).
Προς επαναχάραξη νέας στρατηγικής από την Τεχεράνη
Προς το παρόν η Τεχεράνη δεν έχει υιοθετήσει κάποια συγκεκριμένη στρατηγική προκειμένου να προσεγγίσει την προσωρινή συριακή κυβέρνηση υπό την ηγεσία της HTS. Η ταχεία πτώση του καθεστώτος Άσαντ είχε αποτέλεσμα την απώλεια δισεκατομμυρίων δολαρίων που επένδυσε το ιρανικό καθεστώς για την επίτευξη των στόχων του στη Συρία. Είναι βέβαιο ότιηΤεχεράνη, αφού αξιολογήσει λεπτομερώς την παρούσα κατάσταση, θα επιδιώξει να εφαρμόσει μια νέα στρατηγική στη Συρία και την περιοχή γενικότερα.
Απόσυρση ρωσικών βάσεων
Η Ρωσία συνεχίζει να διαπραγματεύεται με την προσωρινή συριακή κυβέρνηση για να διατηρήσει τη στρατιωτική της παρουσία στην αεροπορική βάση Χμεϊμίμ και τη ναυτική στην Ταρτούς, ενώ ταυτόχρονα αποσύρει μέρος των δυνάμεών της.Ήδη οι ρωσικές δυνάμεις έχουν αποσυρθεί από μια σειρά βάσεων (Μανμπίτζ και Κομπάνι στη βόρεια Συρία) και παραμένει ενεργή η βάση ελικοπτέρων του Καμισλί (βορειοανατολική Συρία).
Επίσης πληροφορίες Αμερικανών αξιωματούχων αναφέρουν ότι η Ρωσία έχει αρχίσει να μεταφέρει ναυτικές δυνάμεις από τη Συρία στη Λιβύη και ότι πιέζει τον Λίβυο πολέμαρχο Χαλίφα Χάφταρ προκειμένου να εξασφαλίσει τη χρήση του λιμένα της Βεγγάζης.
Πρόσφατα δημοσιεύματα της Κύριας Διεύθυνσης Στρατιωτικών Πληροφοριών της Ουκρανίας (Main Military Intelligence Directorate – GUR) ανέφεραν ότι εκατοντάδες Ρώσοι στρατιώτες έχουν εγκλωβιστεί στο κυβερνείο της Χομς και δεν μπορούν να μεταφερθούν με ασφάλεια στην αεροπορική βάση Χμεϊμίμ, ενώ δύναμη Ρώσων στρατιωτών έχει εγκλωβιστεί και στην αεροπορική βάση Τίγιας (δυτικά της Παλμύρας).
Σύμφωνα με τον «Economist» στις 17 Δεκεμβρίου,η Ρωσία και ο HTS έχουν πλέον ξεκινήσει διαπραγματεύσεις και το HTS πιθανότατα θα επιτρέψει στη Ρωσία να διατηρήσει ορισμένες ή όλες τις βάσεις της.
Ισραηλινές δυνάμεις επιχειρούν σε συριακό έδαφος
Τις προηγούμενες ημέρες ο Τζολάνι δήλωσε ότι «το Ισραήλ χρησιμοποίησε το Ιράν ως πρόσχημα για να εισέλθει στη Συρία, αλλά δεν έχει πρόθεση να έλθει σε σύγκρουση με το Ισραήλ». Την ίδια ημέρα, οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις (Israeli Defense Forces – IDF) απάντησαν ότι «δεν προτίθενται να παρέμβουν στις εσωτερικές υποθέσεις της Συρίας ή να κυβερνήσουν τη Συρία».
Στην παρούσα φάση, οι IDF επιχειρούν εντός των συριακών εδαφών, στις επαρχίες Νταράα και Κουνέιτρα. Μάλιστα, ο Νετανιάχου ανακοίνωσε ότι οι IDF θα παραμείνουν στη συριακή πλευρά του όρους Ερμών, μέχρι να επιτευχθεί μια συρο-ισραηλινή συμφωνία για την ασφάλεια του Ισραήλ.Επιπρόσθετα το ισραηλινό Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε σχέδιο του Νετανιάχου για τον διπλασιασμό του πληθυσμού στα υψώματα του Γκολάν, τα οποία ελέγχονται ήδη από το Ισραήλ.
* Ο Βασίλης Γιαννακόπουλος είναι ταξίαρχος ε.α. της Π.Α., γεωστρατηγικός αναλυτής (geostrategical@yahoo.gr)
