Πάνω από το 50% του πληθυσμού της Συρίας εγκατέλειψαν τα σπίτια τους από την έναρξη του εμφυλίου πολέμου το 2011, δηλαδή 13 εκατομμύρια άνθρωποι, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR).
Το ζήτημα του επαναπατρισμού των Σύρων έρχεται στην επιφάνεια μετά την πτώση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ. Πάνω από 6 εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες (ή το 26% του πληθυσμού πριν από τον πόλεμο) ζουν εκτός χώρας, συν περίπου 7,4 εκατομμύρια που είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι.
Η πλειονότητα που διέφυγε στο εξωτερικό πήγε σε γειτονικές χώρες. Η Τουρκία είναι μακράν η πρώτη χώρα υποδοχής με βάση τα στοιχεία ως τα τέλη του 2024 με περισσότερους από 3 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες που αντιπροσώπευαν το 3,5% του πληθυσμού της Τουρκίας, σύμφωνα με την UNHCR, μπροστά από τον Λίβανο (783.000 ή 14,8% του πληθυσμού της χώρας), την Ιορδανία (632.000 ή 5,75% του πληθυσμού), το Ιράκ (287.000 ή 0,64% των κατοίκων) και την Αίγυπτο (158.000 ή 0,15% του πληθυσμού).
Στην Ευρώπη, η Γερμανία προηγείται στη φιλοξενία Σύρων προσφύγων ή αιτούντων άσυλο που ανέρχεται σε 781.000 Σύρους (ή το 0,92% του γερμανικού πληθυσμού), σύμφωνα με την υπηρεσία του ΟΗΕ. Επίσης 79.000 βρίσκονται στην Ολλανδία το 2024 (0,44% του πληθυσμού) και 87.700 στη Σουηδία (0,87% του πληθυσμού).
Στη Γαλλία, κατεγράφησαν 45.600 Σύροι πρόσφυγες το 2024, που αντιπροσωπεύουν το 0,07% του συνολικού πληθυσμού της χώρας Από την αρχή του έτους έχουν υποβληθεί εκεί 4.465 αιτήσεις ασύλου, διευκρινίζουν οι αρμόδιες υπηρεσίας.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπάρχουν 23.000 ή 0,03% του πληθυσμού.
«Οι περισσότεροι Σύροι δεν ήθελαν να φύγουν από την Τουρκία, όμορη χώρα. Οι περισσότεροι σκόπευαν να επιστρέψουν γρήγορα στη Συρία. Καθώς όμως ο πόλεμος συνεχιζόταν και οι ελευθερίες περιορίζονταν, άρχισαν να σκέφτονται μια πιο μόνιμη εγκατάσταση σε άλλες χώρες», εξηγεί η Ελέν Τιολέ, ερευνήτρια στο CNRS, ειδική στα θέματα διεθνούς μετανάστευσης.
Η Γερμανία, γηράσκουσα χώρα που αναζητά εργατικό δυναμικό, βρέθηκε στο τέλος της μεταναστευτικής βαλκανικής διαδρομής την περίοδο 2015-2016 και η Γερμανίδα καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ είπε ότι η χώρα είχε την ικανότητα να τους δεχθεί, υπενθυμίζει η Τιολέ.
Η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης έχει θέσει σε εφαρμογή συστήματα υποδοχής και ενθάρρυνε την ένταξή τους μέσω της εύρεσης εργασίας, ιδίως με μαθήματα γερμανικής γλώσσας ή ακόμη και με ισοτιμίες δεξιοτήτων για ορισμένα διπλώματα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Απασχόλησης, 222.610 άτομα συριακής υπηκοότητας εργάζονται σήμερα στη Γερμανία, καταβάλλοντας τις προβλεπόμενες εισφορές.
Αυτή η μετακίνηση των Σύρων προς τη Γερμανία ήταν «αρκετά γρήγορη» και «επίσης σταμάτησε πολύ γρήγορα», τονίζει η Τιολέ, καθηγήτρια στο Science Po Paris.
Η μαζική εγκατάσταση αυτών των προσφύγων σε μια γειτονική χώρα όπως η Τουρκία έχει προκαλέσει εντάσεις. Οι Σύροι γίνονται συχνά στόχος βίαιων επιθέσεων και η παρουσία τους ή ακόμα και η απέλασή τους έχει γίνει εσωτερικό πολιτικό ζήτημα στην Τουρκία.
Σχεδόν άμεσα μετά την πτώση Άσαντ, κυβερνήσεις κάποιων ευρωπαϊκών χωρών, ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να αναστείλουν το άσυλο που χορηγείται στους Σύρους.
Αν όλοι οι Σύροι επέστρεφαν στα σπίτια τους, περίπου 13 εκατομμύρια εκτοπισμένοι θα βρίσκονταν σε μετακίνηση, σύμφωνα με στοιχεία της UNHCR.
«Καμία χώρα δεν κατάφερε ποτέ να διαχειριστεί τόσο μαζικές μετατοπίσεις του πληθυσμού της σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, είναι ένα πελώριο έργο που δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη μαζική βοήθεια από τη διεθνή κοινότητα», συνεχίζει η ερευνήτρια στο CNRS.
«Το ερώτημα δεν περιορίζεται στην επιστροφή εξορίστων, αλλά στο πώς μια χώρα που έχει καταστραφεί από τον πόλεμο και που δεν έχει πλέον σχεδόν καμία υποδομή μπορεί να επανενσωματώσει τον πληθυσμό της», υπογραμμίζει η ίδια, αναφερόμενη στα προβλήματα στέγασης και παροχής υπηρεσιών ή ακόμα και στην προμήθεια νερού.
«Το ζήτημα της νομιμότητας αυτής της κυβέρνησης και της εξομάλυνσης των διεθνών σχέσεων δεν είναι μόνο θέμα διπλωματίας ή εικόνας. Πρέπει να επιτραπεί στη Συρία να λάβει διεθνή βοήθεια για να ανοικοδομηθεί πολύ γρήγορα και να υποστηρίξει τις πρώτες επιστροφές εσωτερικά εκτοπισμένων ατόμων, πριν από ένα δεύτερο κύμα: αυτό των Σύρων που έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό».
«Ωστόσο, όσο πιο ενσωματωμένος κανείς είναι, τόσο λιγότερο θα θέλει να βιαστεί να επιστρέψει στη Συρία, κάτι που δεν είναι κακό για την Ευρώπη, καθώς αυτοί που θα μείνουν είναι οι πιο ικανοί, οι καλύτερα ολοκληρωμένοι», υπογραμμίζει η Τιολέ.
«Πρέπει να έχεις πολύ μεγάλο κίνητρο και πατριωτισμό για να πεις στον εαυτό σου, αν είσαι γιατρός στην Ελβετία ή τη Γερμανία, ότι θα επιστρέψεις και να δουλεύεις διαρκώς υπό επείγουσες ιατρικές συνθήκες, χωρίς να πληρώνεται και να πεθαίνεις από την πείνα στο Χαλέπι», ενώ το μέλλον της χώρας εξακολουθεί να είναι πολύ αβέβαιο.
Στη Γερμανία, ο πρόεδρος της Ένωσης Νοσοκομείων (DKS), Τζέραλντ Γκας, προειδοποίησε χθες Δευτέρα ενάντια στον επαναπατρισμό Σύρων γιατρών που «διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της περίθαλψης, ιδιαίτερα στα νοσοκομεία σε μικρές πόλεις».
Στον «πάγο» η εξέταση αιτημάτων ασύλου
Ευρωπαϊκές χώρες όπως η Βρετανία, η Γερμανία, η Αυστρία, η Νορβηγία, η Δανία και η Σουηδία παγώνουν την εξέταση αιτήσεων ασύλου. Το μεταναστευτικό μετά τις εξελίξεις στη Συρία αναμένεται να βρεθεί στο επίκεντρο της συνεδρίασης των υπουργών Εσωτερικών και Μετανάστευσης της Ε.Ε., αύριο και μεθαύριο στις Βρυξέλλες. Στη χώρα μας, τελικές αποφάσεις για το θέμα των αιτήσεων ασύλου από Σύρους πρόσφυγες, θα ληφθούν από το ΚΥΣΕΑ, το οποίο θα συνεδριάσει υπό τον πρωθυπουργό, την προσεχή Παρασκευή.
Συγκεκριμένα, η ομοσπονδιακή Υπηρεσία Μετανάστευσης και Προσφύγων (BAMF) ανέστειλε προς το παρόν όλες τις διαδικασίες εξέτασης αιτήσεων ασύλου από Σύρους μετά την πτώση του καθεστώτος ‘Ασαντ στην Συρία.
«Η κατάσταση είναι συγκεχυμένη και είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί τι θα συμβεί πολιτικά στην χώρα. Δεν μπορούν να γίνουν σοβαρές εκτιμήσεις αυτή την στιγμή. Κάθε απόφαση θα ήταν τώρα αδύναμη», δήλωσε εκπρόσωπος της Υπηρεσίας στο περιοδικό Der Spiegel.
Στη Γερμανία η κυβέρνηση φαίνεται ότι έχει πλέον «τραβήξει χειρόφρενο» στην εξέταση των αιτήσεων ασύλου για Σύρους πρόσφυγες. Σε αναμονή για το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση στη Συρία, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Υπουργείου Εξωτερικών της Γερμανίας, διότι η κατάσταση είναι πολύ συγκεχυμένη.
«Μέχρι στιγμής δυστυχώς δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι η εξέλιξη στη Συρία θα είναι ειρηνική και δεν θα πυροδοτήσει νέο κύμα προσφύγων» όπως ανέφερε ο εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών σήμερα το μεσημέρι.
Σε ό, τι αφορά τις εξελίξεις, ο καγκελάριος Σολτς χαρακτήρισε καλό νέο την πτώση του Άσαντ στη Συρία που καταπίεσε βάναυσα τον λαό του, άφησε αμέτρητους νεκρούς πίσω του και εκατομμύρια πρόσφυγες. Περίπου 1 εκατομμύριο Σύροι πρόσφυγες ζουν στη Γερμανία από το 2011 που ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία ενώ χθες και σήμερα Σύροι πρόσφυγες στη Γερμανία πανηγύρησαν για την πτώση του δικτατορικού καθεστώτος.
Ο καγκελάριος της Αυστρίας, Καρλ Νεχάμερ δήλωσε νωρίτερα σήμερα ότι ζήτησε από τον υπουργό Εσωτερικών Γκέρχαρντ Κάρνερ να ανασταλούν όλες οι διαδικασίες εξέτασης αιτημάτων ασύλου από Σύρους, λόγω της πτώσης του καθεστώτος στην Συρία.
«Έδωσα εντολή στο υπουργείο να προετοιμάσει πρόγραμμα συντεταγμένης επιστροφής και απέλασης προς την Συρία», δήλωσε ο κ. Νεχάμερ και διευκρίνισε ότι αναστέλλεται και το πρόγραμμα οικογενειακής επανένωσης. «Η πολιτική κατάσταση στην Συρία έχει αλλάξει θεμελιωδώς και ραγδαία τις τελευταίες ημέρες», αναφέρει το αυστριακό υπουργείο Εσωτερικών στην σχετική ανακοίνωσή του.
Η Δανία και η Νορβηγία και η Σουηδία ανακοίνωσαν σήμερα πως αναστέλλουν την εξέταση αιτημάτων χορήγησης ασύλου σε Σύρους πρόσφυγες, την επόμενη ημέρα της πτώσης του Μπασάρ αλ Άσαντ.
Στην Ελλάδα, το ζήτημα θα αποτελέσει και από τα βασικά θέματα που θα συζητηθεί στο ΚΥΣΕΑ, που θα συνεδριάσει την ερχόμενη Παρασκευή υπό τον πρωθυπουργό.
Το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου ετοιμάζει τις σχετικές εισηγήσεις που θα γίνουν στο ΚΥΣΕΑ, καθώς παρακολουθεί όλες τις εξελίξεις που διαμορφώνονται μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ. Επομένως, την ερχόμενη Παρασκευή θα γίνουν όλες οι εισηγήσεις και θα ληφθούν όλες οι απαραίτητες αποφάσεις.
Σημειώνεται πως στην Ελλάδα υπάρχουν 9.450 Σύροι πρόσφυγες, δηλαδή το 35% των ατόμων που φιλοξενούνται σε δομές.
