Μετά το ισχυρό πλήγμα στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής που επέφερε η ανακοίνωση του Ντόναλντ Τραμπ ότι θα αποσύρει για δεύτερη φορά τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, η Κίνα, η χώρα που εκλύει τα περισσότερα αέρια του θερμοκηπίου παγκοσμίως, ενδέχεται πλέον να προσπαθήσει να μειώσει τους ρυθμούς τής μετάβασής της προς την πράσινη ενέργεια. Οι ΗΠΑ είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πηγή, μετά την Κίνα, της ρύπανσης από άνθρακα που ανεβάζει την παγκόσμια θερμοκρασία.
Θυμίζουμε άλλωστε ότι, δυο εβδομάδες μετά την εκλογική νίκη του Τραμπ, τα έθνη στις συνομιλίες για το κλίμα της COP29 στο Αζερμπαϊτζάν απέτυχαν να επαναλάβουν την παλιά τους υπόσχεση να απομακρυνθούν από τα ορυκτά καύσιμα όσο το δυνατόν γρηγορότερα.
Πλέον το γεγονός αυτό μοιάζει ακόμη πιο μακρινό μετά και την περιβόητη ατάκα «Drill, baby, drill» του Τραμπ σε ό,τι αφορά στις γεωτρήσεις κατά την ορκωμοσία του. «Έχουμε κάτι που κανένα άλλο κατασκευαστικό έθνος δεν θα έχει ποτέ, τη μεγαλύτερη ποσότητα πετρελαίου και φυσικού αερίου από οποιαδήποτε χώρα στη Γη, και θα το χρησιμοποιήσουμε».
Τι είναι η Συμφωνία του Παρισιού;
Η Συμφωνία του Παρισιού, που εγκρίθηκε το 2015 από σχεδόν 200 χώρες, στοχεύει στον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας κάτω από τους 2°C, με ιδανικό στόχο τους 1,5°C. Παρά την ιστορική σημασία της, η συμφωνία δεν είναι δεσμευτική και τα κράτη ορίζουν τα δικά τους σχέδια για τη μείωση των εκπομπών ρύπων.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία. Ωστόσο, ο Τραμπ αποχώρησε για πρώτη φορά το 2017, με την απόφαση να γίνεται επίσημη το 2020. Ο διάδοχός του, Τζο Μπάιντεν, επανένταξε τη χώρα στη συμφωνία την πρώτη ημέρα της θητείας του το 2021, ενώ τον Δεκέμβριο του 2024 ανακοίνωσε φιλόδοξο στόχο μείωσης των εκπομπών κατά 66% έως το 2035.
Η Ε.Ε. έχει μεγάλη παράδοση ηγετικής θέσης στις διαπραγματεύσεις για το κλίμα και μείωσε τις εκπομπές της κατά 7,5% από το 2022 έως το 2023, πολύ περισσότερο από άλλες μεγάλες πλούσιες χώρες.
Οι δυσκολίες της Ευρώπης
Πάντως, σύμφωνα με τους όρους της Συμφωνίας του Παρισιού, οποιαδήποτε απόσυρση από τη συμφωνία υποτίθεται ότι θα τεθεί σε ισχύ έναν χρόνο μετά την ημέρα που μια χώρα θα ειδοποιήσει επίσημα στα Ηνωμένα Έθνη ότι αποχωρεί. Ακόμη και μετά την ολοκλήρωση της αποχώρησης οι ΗΠΑ μπορούν ακόμα να συμμετέχουν στις ετήσιες διαπραγματεύσεις για το κλίμα – εάν ο Τραμπ επιλέξει να στείλει αντιπροσωπεία –, αλλά πιθανότατα θα έχουν μικρότερη επιρροή.
Έτσι πλέον τα πράγματα μετά και την απόσυρση των ΗΠΑ γίνονται όλο και πιο δύσκολα, σύμφωνα με ειδικούς διπλωμάτες, διότι εντείνεται η ήδη αυξανόμενη απροθυμία μεταξύ των κυβερνήσεων που συνήθως θεωρούνται ηγέτιδες δυνάμεις να περιορίσουν τη χρήση ορυκτών καυσίμων και τα κέρδη των εταιρειών και των εθνών που τα παράγουν.
Παράλληλα, οι δεσμεύσεις για το κλίμα ξεφτίζουν σε ορισμένες δυτικές κυβερνήσεις που υιοθέτησαν πολιτικές πράσινης ενέργειας και είδαν τους ψηφοφόρους τους να στρέφονται πολιτικά προς τα δεξιά. Ακόμη και η Ε.Ε. είναι αντιμέτωπη με δημοσιονομικές δυσκολίες και κάποιες χώρες της υιοθετούν πολιτικές εχθρικές προς την αιολική ενέργεια και τα ηλεκτρικά οχήματα. Την ίδια στιγμή το Πεκίνο βρίσκεται σε εμπορική αντιπαράθεση με τις Βρυξέλλες εξαιτίας των δασμών στις εκπομπές άνθρακα που του έχουν επιβάλει στις εισαγωγές.
Εν τω μεταξύ και η Αργεντινή, της οποίας ο Πρόεδρος Χαβιέρ Μιλέι είναι θαυμαστής του Τραμπ, εξέτασε το ενδεχόμενο να αποχωρήσει από τη συμφωνία.
Παρά ταύτα, οι διπλωμάτες και οι ειδικοί τονίζουν ότι το σύνολο των χωρών του κόσμου (με εξαίρεση κάποιες χώρες, ανάμεσα στις οποίες το Ιράν, η Λιβύη και η Υεμένη) θα συνεχίσουν να τηρούν τη συμφωνία που υιοθετήθηκε το 2015 στο Παρίσι και υπενθυμίζουν ότι εδώ και δέκα χρόνια οι δεσμεύσεις των χωρών έχουν βελτιώσει τις προβλέψεις για την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Πρόκειται για «μια συμφωνία που ξεπερνά τις ΗΠΑ» υπογράμμισε η Φράνσις Κολόν του Center for American Progress, ενός think tank που πρόσκειται στους Δημοκρατικούς.
Ωστόσο το πολιτικό περιβάλλον που διαμορφώνεται ή ένας ευρύτερος εμπορικός πόλεμος θα μπορούσαν να εμποδίσουν την πράσινη μετάβαση και να βλάψουν την οικονομική ανάπτυξη.
Πενιχρά αποτελέσματα
Την ίδια ώρα τα νούμερα της απόδοσης των μέτρων ενάντια στην κλιματική κρίση είναι απογοητευτικά. Παρότι δίνονται επιδοτήσεις εκατοντάδων δισεκατομμυρίων, η αιολική και η ηλιακή ενέργεια παγκοσμίως δεν ξεπερνάει το 1,1%, με πρόβλεψη να φτάσει το 5% το 2040.
Την ίδια ώρα οι πολιτικές των επιδοτήσεων έχουν στοιχίσει ήδη αρκετά, αυξάνοντας το κόστος της ενέργειας, το οποίο μετακυλίεται στους λογαριασμούς ρεύματος των νοικοκυριών. Η τάση εντός της Ε.Ε. είναι τετραπλασιασμός της χονδρικής τιμής ηλεκτρικού ρεύματος την επόμενη δεκαετία.
Παράλληλα στο υπάρχον πλαίσιο οι φτωχές χώρες δεν έχουν κίνητρο να επενδύσουν σε ΑΠΕ, διακινδυνεύοντας τις αναπτυξιακές τους δυνατότητες.
Άλλωστε το γεγονός αυτό πρόσφατα είχε παραδεχτεί μάλιστα και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, λέγοντας ότι η Ελλάδα πλήρωσε πολύ ακριβά το αφήγημα αυτό και είχε υψηλό οικονομικό κόστος. «Αυτή είναι η πρόκληση την οποία βλέπω μπροστά μας. Πώς μπορούμε να παρέχουμε τεχνολογία και μέτρα που οι πολίτες μας αποδέχονται και οι βιομηχανίες μας μπορούν να πληρώσουν. Πώς μπορούμε να αποφύγουμε όλα αυτά να γυρίσουν μπούμερανγκ» σημείωσε.
Συνέχισε λέγοντας ότι «η Ευρώπη ουσιαστικά παρέχει καθαρή τεχνολογία, αλλά με πολύ υψηλό κόστος. Είμαστε η μόνη περιοχή του κόσμου που επιβάλλει περιβαλλοντικούς φόρους.
Ωστόσο οι εκπομπές μας αντιστοιχούν μόνο στο 6% των παγκόσμιων εκπομπών και δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να το κάνουμε αυτό, γιατί διαφορετικά θα χάσουμε τον οικονομικό πόλεμο, αν θέλετε». Ακόμα είπε ότι «η Ευρώπη χρειάζεται να αλλάξει τους κανονισμούς της».
Το θέμα όμως είναι ότι οι πλούσιες χώρες δεν θα χρηματοδοτούν εσαεί την πράσινη μετάβαση, χωρίς να επιδεικνύουν χειροπιαστά αποτελέσματα. Το κόστος ήδη έχει αρχίσει να δαγκώνει και κάποτε θα κληθούν να αιτιολογήσουν τις πολιτικές αποφάσεις. Κυρίως όταν θα λειτουργούν εις βάρος άλλων χρηματοδοτήσεων και κρατικών δαπανών.
