Η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης και συνήθως ένας πυλώνας σταθερότητας, βρίσκεται αντιμέτωπη με πρόωρες εκλογές το επόμενο έτος μετά την απώλεια ψήφου εμπιστοσύνης από τον καγκελάριο Όλαφ Σολτς.
Η κυβέρνησή του κατέρρευσε τον Νοέμβριο σε μια διαφωνία για τον προϋπολογισμό, αλλά ο συνασπισμός του ήταν ασταθής επί μήνες.
Ο Σολτς έχασε την ψηφοφορία, την οποία ο ίδιος χαρακτήρισε ως ένα βήμα προς τις πρόωρες εθνικές εκλογές, με 394 ψήφους κατά της κυβέρνησής του, 207 υπέρ του και 116 αποχές.
Με την ημερομηνία εκλογών που έχει οριστεί για τις 23 Φεβρουαρίου του επόμενου έτους, αυτά είναι τα ζητήματα που διακυβεύονται.
Ποιοι κατεβαίνουν στις εκλογές;
Θα υπάρχουν επτά μεγάλα κόμματα για τα οποία θα ψηφίσουν οι Γερμανοί. Τέσσερα από τα επτά έχουν ήδη κάνει επίσημες ανακοινώσεις σχετικά με τους υποψηφίους για την Καγκελαρία.
Τα πάντα παρόντα δύο κυρίαρχα κόμματα της γερμανικής πολιτικής, οι Χριστιανοδημοκράτες (CDU) και η Χριστιανοκοινωνική Ένωση (CSU), ανεπίσημα γνωστά ως Ένωση, αποτελούν μια ομάδα. Οι Σοσιαλδημοκράτες, ή SPD, σχηματίζουν ένα άλλο.
Δεδομένου του γερμανικού συστήματος αναλογικής εκπροσώπησης, η κυβέρνηση τείνει να σχηματίζεται από συνασπισμό κομμάτων, με επικεφαλής συνήθως το CDU/CSU ή το SPD.
Ο νικητής αναζητά έναν εταίρο για να σχηματίσει την πλειοψηφία. Από το 2021, το SPD του Σολτς κυβερνούσε σε έναν ασταθή συνασπισμό με το φιλελεύθερο κόμμα των Ελεύθερων Δημοκρατών (FDP) και το Κόμμα των Πρασίνων. Στα 16 χρόνια πριν από τον τρικομματικό συνασπισμό του Σολτς, το CDU, υπό την Άνγκελα Μέρκελ, βασιζόταν τόσο στο SPD όσο και στο FDP ως εταίρους σε διαφορετικές κυβερνήσεις.
Το CDU/CSU αυτή τη φορά θα ηγείται από τον Φρίντριχ Μερτς και του SPD ο νυν αλλά βαθιά αντιδημοφιλής καγκελάριος, Σολτς.
Το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) έχει δει ισχυρές επιδόσεις στις περιφερειακές εκλογές να του δίνουν μια ώθηση σε εθνικό επίπεδο. Η ηγέτιδα του κόμματος, η Άλις Βάιντελ, είναι η υποψήφια για την Καγκελαρία. Είναι γνωστή για τις λαϊκίστικες πολιτικές που προωθεί, ιδιαίτερα για τη μετανάστευση. Είναι ένθερμη υποστηρίκτρια της προάσπισης των παραδοσιακών γερμανικών αξιών, λέγοντας το περίφημο «κανείς δεν αγγίζει το σνίτσελ μου!» – μια αναφορά στο δημοφιλές γερμανικό πιάτο.
Το Κόμμα των Πρασίνων θα πρέπει επίσης να θεωρείται ένα από τα κόμματα που θα αποτελέσουν ρυθμιστή. Είναι απίθανο να συγκεντρώσει αρκετές ψήφους για να είναι το μεγαλύτερο κόμμα, αλλά παρόλα αυτά θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στον σχηματισμό της επόμενης κυβέρνησης. Επικεφαλής των Πρασίνων θα είναι ο Ρόμπερτ Χάμπεκ, επί του παρόντος υπουργός Οικονομικών της χώρας.
Τα άλλα τρία μεγάλα κόμματα είναι οι Ελεύθεροι Δημοκράτες, η BSW, μια αριστερή σοσιαλιστική ομάδα που πήρε το όνομά της από την αρχηγό της, Σάρα Βάγκενκνεχτ και τέλος το Die Linke, ένα αριστερό πολιτικό κόμμα. Και τα τρια δεν έχουν ακόμη ανακοινώσει επίσημα τους υποψηφίους τους.
Εκτός απροόπτου, ο Μερτς του CDU/CSU είναι πολύ πιθανό να είναι ο νέος καγκελάριος της Γερμανίας.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν το CDU/CSU να προηγείται των άλλων, με 32%. Το AfD βρίσκεται αυτή τη στιγμή στη δεύτερη θέση με 18%, το SPD στην τρίτη με 16% και οι Πράσινοι με 14%.
Ποιος είναι ο Φρίντριχ Μερτς;
Ο Μερτς δεν είναι νέος στη γερμανική πολιτική.
Μεταξύ 1989 και 1994, ο Μερτς ήταν μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) της Γερμανίας. Στη συνέχεια έγινε μέλος της Bundestag, ή του γερμανικού κοινοβουλίου, εκπροσωπώντας το CDU εκεί μέχρι το 2009. Στη συνέχεια άφησε την πολιτική για να εργαστεί ως εταιρικός δικηγόρος, όπου συμμετείχε σε πολλά εποπτικά συμβούλια, συμπεριλαμβανομένου του επενδυτικού κολοσσού BlackRock.
Ο Μερτς εκπροσωπεί την εκλογική περιφέρεια του Hochsauerlandkreis, την περιοχή στην οποία γεννήθηκε, και επί του παρόντος ζει στη γενέτειρά του, το Brilon. Είναι επίσης ευρέως γνωστό ότι είναι εκατομμυριούχος και έχει ιδιωτικό δίπλωμα πιλότου.
Ο Μερτς έκανε δύο αποτυχημένες προσπάθειες να γίνει επικεφαλής του CDU το 2018 και το 2020. Το 2021 επέστρεψε ως μέλος της Bundestag, για πρώτη φορά μετά από 12 χρόνια, και στη συνέχεια εξασφάλισε την υποψηφιότητα ως επικεφαλής του CDU, αναλαμβάνοντας επίσημα τον Σεπτέμβριο του 2022.
Είναι γνωστός για τη μετατόπιση του CDU προς τα δεξιά, με πιο σκληρή στάση απέναντι στη μετανάστευση. Κατά την προσπάθειά του να γίνει ηγέτης του κόμματος, έκανε εκστρατεία για να μην είναι κληρονόμος τύπου Μέρκελ, σε αντίθεση με τους αμφισβητίες του, σηματοδοτώντας έτσι το τέλος των κεντρώων πολιτικών του CDU κατά την εποχή της καγκελαρίου.
Ο Μερτς είναι ένας πολύ ισχυρός υποστηρικτής της Ουκρανίας και ένθερμος υποστηρικτής της παροχής στην Ουκρανία πυραύλων Taurus γερμανικής κατασκευής, όπλα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να επιτεθούν σε ρωσικούς στόχους πολύ πέρα από τις γραμμές του μετώπου της Ουκρανίας. Ο Σολτς, αντίθετα, αρνείται σταθερά να τα προμηθεύσει στο Κίεβο.
Ο Μερτς πραγματοποίησε ένα αιφνιδιαστικό ταξίδι στην ουκρανική πρωτεύουσα νωρίτερα αυτό το μήνα, όπου προέτρεψε τα ευρωπαϊκά έθνη να σχηματίσουν ένα «κοινό όραμα» για την ειρήνη στην Ουκρανία, ειδικά δεδομένης της επικείμενης άφιξης του εκλεγμένου προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο.
Ποια είναι τα κύρια ζητήματα;
Η οικονομία πρόκειται να παίξει κεντρικό ρόλο στις εκλογές, ιδιαίτερα δεδομένης της υποτονικής της απόδοσης υπό τον Σολτς.
Τις τελευταίες ημέρες η Γερμανική Κεντρική Τράπεζα αναθεώρησε προς τα κάτω τις προβλεπόμενες προβλέψεις για την ανάπτυξη κατά 0,2%, δηλώνοντας ότι «η γερμανική οικονομία πρόκειται να μείνει στάσιμη το χειμερινό εξάμηνο 2024-25 και μόλις αρχίζει να κάνει μια αργή ανάκαμψη κατά τη διάρκεια του 2025».
Συνδεδεμένη με τη συζήτηση για την οικονομία θα είναι η εστίαση στην αναβίωση της σημαντικής αυτοκινητοβιομηχανίας της χώρας. Η Κεντρική Τράπεζα έχει πει ότι τα προβλήματα εντός του κλάδου είναι «διαρθρωτικά» και συνεπώς επιδεινώνουν την οπισθοδρόμηση στην οικονομία.
Μεγάλες εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης της Volkswagen, μιας από τις μεγαλύτερες αυτοκινητοβιομηχανίες στον κόσμο, αντιμετωπίζουν μεγάλες απολύσεις και κλείσιμο εργοστασίων.
Τα επιχειρήματα για τη μετανάστευση θα είναι επίσης κρίσιμα σε αυτές τις εκλογές, ιδιαίτερα καθώς τα κόμματα προσπαθούν να προσελκύσουν ψήφους μακριά από το διογκούμενο AfD, το οποίο το έχει καταστήσει βασικό ζήτημα.
Ο Σολτς επανέφερε τους ελέγχους στα σύνορα με γειτονικά ευρωπαϊκά έθνη τους τελευταίους μήνες, μια κίνηση που πολλοί είδαν ως προσπάθεια για την εύνοια των ψηφοφόρων που μπορεί να στρέφονται προς το λαϊκιστικό AfD.
Η κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία θα παίξει επίσης ρόλο. Η Γερμανία δέχθηκε περισσότερους Σύρους μετανάστες από οποιοδήποτε άλλο ευρωπαϊκό έθνος κατά τη διάρκεια του εμφυλίου της. Η εκστρατεία γύρω από το πώς κάθε κόμμα θα χειριζόταν τους μετανάστες έχει ήδη ξεκινήσει.
Τι θα γίνει μετά τις εκλογές;
Όπως όλα δείχνουν το CDU/CSU και ο Φρίντριχ Μερτς βγαίνουν νικητές.
Το προβάδισμά τους φαίνεται σταθερό και αδιαμφισβήτητο, αλλά το μείζον ερώτημα έχει να κάνει με τον σχηματισμό μιας σταθερής κυβέρνησης. Το CDU/CSU είναι απίθανο να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία των 630 εδρών. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να σχηματίσει συνασπισμό με ένα (ή περισσότερα) κόμματα.
Εάν το AfD πετύχει καλά αποτελέσματα όπως υποδεικνύουν οι δημοσκοπήσεις, θα σηματοδοτήσει μια σημαντική αλλαγή στη γερμανική πολιτική. Από την ίδρυσή του το 2013, το κόμμα δεν έχει κερδίσει ποτέ περισσότερες από 94 έδρες. Τερμάτισε ως το πέμπτο μεγαλύτερο κόμμα το 2021 και το τρίτο μεγαλύτερο κόμμα το 2017.
Ενώ το AfD ενδεχομένως να επιδιώξει ρόλο, το CDU/CSU μπορεί να είναι απρόθυμο να του δώσει μια τόσο ισχυρή θέση στη διοίκηση της χώρας.
Αυτό αφήνει το SPD, με το οποίο έχουν συνεργαστεί στο παρελθόν, ιδιαίτερα στην εποχή της Μέρκελ. Ή, θα μπορούσαν να κοιτάξουν πιο αριστερά προς τους Πράσινους, αλλά αυτό μπορεί επίσης να προκαλέσει με μια σύγκρουση αρχών και πολιτικών, δεδομένης της πιο αριστερής φύσης τους.
Είτε έτσι είτε αλλιώς, οι ομοσπονδιακές εκλογές φαίνεται πιθανό να αφήσουν το SPD και τον Σολτς βαθιά ταπεινωμένο, σε μια περίοδο αναστοχασμού, με πολλούς αναλυτές να προβλέπουν το τέλος της πολιτικής καριέρας του.
