Τα κρατικά «φέσια» προς ιδιώτες, προμηθευτές και φορολογούμενους αναδεικνύονται ως μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την ελληνική οικονομία, υπονομεύοντας την ανάπτυξη και τη σταθερότητα.
Παρά τις δεσμεύσεις και τους στόχους που είχαν τεθεί από την εποχή των μνημονίων για τον δραστικό περιορισμό των οφειλών αυτών, η πραγματικότητα αποδεικνύεται εξαιρετικά δύσκολη. Τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών για το 2024 δείχνουν μια ανησυχητική εικόνα, με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου να αυξάνονται συνεχώς και να φθάνουν το εντυπωσιακό ποσό των 3,5 δις ευρώ, από 2,8 δις ευρώ τον Δεκέμβριο του 2023.
Η αύξηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών κατά 700 εκατ. ευρώ σε διάστημα μόλις 10 μηνών καταδεικνύει την αδυναμία του κράτους να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του.
Αυτό το αυξανόμενο χρέος αποτελεί σοβαρό πλήγμα για την αγορά, καθώς η έλλειψη ρευστότητας και οι καθυστερημένες πληρωμές αποδυναμώνουν την επιχειρηματική δραστηριότητα. Ιδιαίτερα σε μια περίοδο υψηλών επιτοκίων, η καθυστέρηση πληρωμής προς έναν προμηθευτή μπορεί να προκαλέσει ντόμινο αλυσιδωτών επιπτώσεων, αναγκάζοντας και τους ίδιους τους προμηθευτές να αδυνατούν να εκπληρώσουν τις δικές τους υποχρεώσεις. Με άλλα λόγια, το πρόβλημα των κρατικών «φεσιών» πολλαπλασιάζεται, δημιουργώντας δυσκολίες για τις επιχειρήσεις που επηρεάζονται άμεσα, ιδίως για τις μικρομεσαίες.
Η αποπληρωμή των χρεών από το Δημόσιο παραμένει σε εκκρεμότητα, και τα πρόσφατα δεδομένα αποδεικνύουν την κρισιμότητα της κατάστασης. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου ανήλθαν σε 2,824 δις ευρώ τον Οκτώβριο του 2024, ενώ οι εκκρεμείς επιστροφές φόρων ανήλθαν σε 682 εκατ. ευρώ, φτάνοντας το συνολικό ποσό των 3,5 δις ευρώ. Αυτό το ποσό είναι καίριας σημασίας για την ελληνική οικονομία και το χρηματοπιστωτικό σύστημα, καθώς κάθε καθυστέρηση στην αποπληρωμή δημιουργεί σοβαρές επιπτώσεις στην αγορά και εντείνει την ανασφάλεια των επιχειρήσεων.
Ο τομέας που φαίνεται να επιβαρύνεται περισσότερο από τις καθυστερημένες πληρωμές είναι τα νοσοκομεία, με τις οφειλές τους προς τους προμηθευτές να ανέρχονται σε 1,255 δις ευρώ. Οι καθυστερήσεις στις πληρωμές από τα δημόσια νοσοκομεία, πέρα από την επιβάρυνση των επιχειρήσεων, προκαλούν σημαντική αναστάτωση στον τομέα της υγείας. Σύμφωνα με την Κομισιόν, αυτές οι καθυστερήσεις πλήττουν την ανταγωνιστικότητα και την ανθεκτικότητα των επιχειρήσεων του τομέα, ιδίως των μικρομεσαίων, οι οποίες επηρεάζονται εντονότερα. Ενδεικτικά, η Ελλάδα έχει ήδη παραπεμφθεί δύο φορές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για την καθυστέρηση πληρωμών από τα δημόσια νοσοκομεία.
Τα επιμέρους στοιχεία των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου δείχνουν τις παρακάτω εξελίξεις:
- Τα χρέη των νοσοκομείων μειώθηκαν από 1,281 δις ευρώ τον Σεπτέμβριο σε 1,255 δις ευρώ τον Οκτώβριο, αν και εξακολουθούν να παραμένουν σε υψηλά επίπεδα.
- Τα χρέη των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης μειώθηκαν από 701 εκατ. ευρώ τον Σεπτέμβριο σε 687 εκατ. ευρώ τον Οκτώβριο, όμως η Κομισιόν επισημαίνει ότι αν και υπήρξε πρόοδος στις καθυστερήσεις πληρωμών για τις κύριες συντάξεις, τα προβλήματα παραμένουν σημαντικά, ιδιαίτερα για τις επικουρικές συντάξεις και τα εφάπαξ.
- Η τοπική αυτοδιοίκηση παρουσίασε αύξηση στα χρέη της, καθώς τα ληξιπρόθεσμα χρέη αυξήθηκαν από 321 εκατ. ευρώ τον Σεπτέμβριο σε 354 εκατ. ευρώ τον Οκτώβριο, ενώ τα χρέη των λοιπών νομικών προσώπων του Δημοσίου αυξήθηκαν από 294 εκατ. ευρώ σε 298 εκατ. ευρώ.
Σε ό,τι αφορά τις επιστροφές φόρων, οι ληξιπρόθεσμες επιστροφές φόρου που εκκρεμούν για περισσότερο από 90 ημέρες σημείωσαν αύξηση, φτάνοντας τα 367 εκατ. ευρώ τον Οκτώβριο από 287 εκατ. ευρώ τον Σεπτέμβριο. Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών των επιστροφών αφορά φόρους που δεν μπορούν να επιστραφούν λόγω εξωγενών παραγόντων, όπως η μη ανταπόκριση των δικαιούχων ή η έλλειψη των απαραίτητων δικαιολογητικών. Από την άλλη, οι εκκρεμείς επιστροφές φόρων κάτω των 90 ημερών μειώθηκαν από 528 εκατ. ευρώ το Σεπτέμβριο σε 315 εκατ. ευρώ τον Οκτώβριο, γεγονός που υποδηλώνει μικρή βελτίωση στη διαχείριση των φορολογικών υποχρεώσεων.
Η κατάσταση αυτή συνεχώς εξελίσσεται και αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για την αποπληρωμή των οφειλών και την αναδιάρθρωση των πληρωμών, ο κίνδυνος να εκτροχιαστεί η οικονομική σταθερότητα αυξάνεται, προκαλώντας δυσμενείς συνέπειες για τις επιχειρήσεις, τις τράπεζες και τους πολίτες γενικότερα.
