Τον κώδωνα του κινδύνου για τις συνέπειες από ενδεχόμενες πλημμύρες στην Αττική κρούει ο επίκουρος καθηγητής φυσικών καταστροφών του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μιχάλης Διακάκης, τονίζοντας ότι το λεκανοπέδιο έχει τη μεγαλύτερη διακινδύνευση από όλη τη χώρα.
Είναι περιοχή πολύ ευάλωτη στα πλημμυρικά φαινόμενα με ένα πολύ πλούσιο ιστορικό προβλημάτων και πολλά θύματα.
Μιλάει επίσης για τα προβλήματα που υπήρξαν κατά την πρόσφατη νεροποντή στη Ρόδο και γενικότερα για την έξαρση των επικίνδυνων καιρικών φαινομένων με αντίστοιχες καταστροφές τα τελευταία χρόνια.
Ακολουθεί η συνέντευξη του επίκουρου καθηγητή Φυσικών Καταστροφών του Πανεπιστημίου Αθηνών Μιχάλη Διακάκη στο ΑΠΕ – ΜΠΕ και τον Γ. Ψύλλια.
Ε: Κύριε καθηγητά γιατί “πνίγηκε” η Ρόδος από την πρόσφατη νεροποντή στο νησί;
Η πρώτη βασική παράμετρος που προκάλεσε τα πλημμυρικά φαινόμενα είναι βέβαια η πολύ έντονη βροχόπτωση με μεγάλα ύψη βροχής σε μικρό χρονικό διάστημα ( <από 24ώρες). Το νησί είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο σε αυτές ακριβώς τις καταιγίδες λόγω του μικρού μεγέθους των λεκανών και του ορεινού χαρακτήρα του αναγλύφου. Μέχρι σήμερα έχει ένα πολύ πλούσιο ιστορικό πλημμυρών με μέσο όρο 1 καταστροφική πλημμύρα ανά 3.5 περίπου έτη.
Ο δεύτερος σημαντικός παράγοντας είναι η κατάληψη πλημμυρικού πεδίου του ρέματος της Ιαλυσού από περιουσίες και υποδομές μεταξύ των οποίων ιδιαίτερο ρόλο παίζει ο κλειστός αγωγός ο οποίος είναι διαμορφωμένος στην κοίτη του ρέματος και ο οποίος έχει διαπιστωθεί ότι κατά τη διάρκεια πλημμυρικών φαινόμενων τείνει να φράζει μερικώς ή εξ ολοκλήρου, με αποτέλεσμα την υπερχείλιση του ρέματος και την κίνηση του νερού στο οδικό δίκτυο και στον οικισμό.
Ε: Γιατί τα τελευταία χρόνια κάθε φορά που έχουμε σχετικά έντονα καιρικά φαινόμενα παρατηρούνται μεγάλες καταστροφές από τις πλημμύρες;
Αφενός γιατί κάποια από τα πλημμυρικά φαινόμενα που εμφανίστηκαν τα τελευταία χρόνια είναι εξαιρετικά ακραία (κακοκαιρία Ντάνιελ, Μεσογειακός Κυκλώνας Ιανός κ.α.) και αφετέρου γιατί οι σύγχρονες υποδομές τα δίκτυα η λειτουργίες της σύγχρονης κοινωνίας την καθιστούν εξαιρετικά ευάλωτη σε τέτοιου είδους φαινόμενα λόγω της διασυνδεσιμότητας και των αλληλοεξαρτήσεων των διαφόρων κρίσιμων λειτουργιών. Το αποτέλεσμα αυτής της συνδεσιμότητας είναι να έχουμε μία βεντάλια επιπτώσεων η οποία σε πολλές περιπτώσεις εκτείνεται ακόμα και πέραν της πλημμυρισμένης έκτασης. Η βεντάλια αυτή των επιπτώσεων είναι αχαρτογράφητη και υπάρχει εξαιρετικά μεγάλη αβεβαιότητα για το που θα οδηγήσει κάθε φορά, και τι συνέπειες θα εμφανιστούν.
Ε: Ποια μέτρα θα έπρεπε να είχε πάρει η αυτοδιοίκηση και γενικότερα η πολιτεία για να μην έχουμε κάθε φορά τέτοιες σοβαρές καταστάσεις;
Το πρόβλημα των πλημμυρών είναι ένα δυσεπίλυτο ζήτημα το οποίο κανένα κράτος στον κόσμο δεν έχει καταφέρει να λύσει εξ ολοκλήρου. Θυμίζω καταστροφικές πλημμύρες σε χώρες που έχουν επενδύσει πολλά στην προστασία όπως την πλημμύρα του 2021 στη Γερμανία με 243 νεκρούς αλλά και την πρόσφατη πλημμύρα στην Ισπανία με 223 νεκρούς. Στην Ελλάδα το πρόβλημα έχει τις ρίζες του σε παλιότερες κυρίως περιόδους, Ο σχεδιασμός των χρήσεων γης ήταν για δεκαετίες ανεπαρκής , τα αντιπλημμυρικά έργα όχι πολύ θελκτικά με αποτέλεσμα να έχει διαμορφωθεί μια πραγματικότητα που δεν μας δημιουργεί αισιόδοξες προοπτικές για το μέλλον. Οι πόλεις μας δεν είναι σίγουρα διαμορφωμένες για το κλίμα του μέλλοντος καθώς είναι χτισμένες μέσα στις φυσικές ζώνες πλημμύρας, πνίγοντας τα ρέματα . Η χρήση στοχευμένων αντιπλημμυρικών έργων, των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και η συστηματική εκπαίδευση του κοινού ξεκινώντας από τα σχολεία είναι απαραίτητες κινήσεις για τη μείωση του κινδύνου. Πέραν αυτών η διάνοιξη, και διευθέτηση των ρεμάτων με την σταδιακή απομάκρυνση των κατασκευών από τα πλημμυρικά πεδία, αν και σήμερα μοιάζει πρακτικά ακατόρθωτο είναι η μια στρατηγική που μπορεί να μειώσει θεαματικά τον κίνδυνο
Ε: Πόσο σας ανησυχεί η υφιστάμενη αντιπλημμυρική θωράκιση στο λεκανοπέδιο Αττικής και ποια είναι τα άμεσα μέτρα που θα πρέπει να λάβει η πολιτεία;
Το λεκανοπέδιο της Αθήνας είναι ίσως η περιοχή με τη μεγαλύτερη διακινδύνευση στη χώρα. Από τη μία οι εκατοντάδες κρίσιμες υποδομές, οι περιουσίες και οι ανθρώπινες ζωές που βρίσκονται μέσα στις φυσικές ζώνες πλημμύρας, και από την άλλη οι δεκάδες πυρκαγιές των τελευταίων δεκαετιών δημιουργούν μια πολύ επικίνδυνη συνθήκη. Το λεκανοπέδιο είναι περιοχή πολύ ευάλωτη στα πλημμυρικά φαινόμενα, με ένα πολύ πλούσιο ιστορικό προβλημάτων και πολλά θύματα.
