Οι ελληνικές τράπεζες συνεχίζουν να στηρίζουν την κερδοφορία τους στην αποδοτικότητα του επιτοκιακού χάσματος μεταξύ των επιτοκίων δανεισμού, που παραμένουν σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, και των επιτοκίων καταθέσεων, τα οποία διατηρούνται σε σχεδόν μηδενικά επίπεδα. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), το μέσο επιτόκιο νέων δανείων μειώθηκε τον Οκτώβριο στο 5,41%, ενώ το αντίστοιχο επιτόκιο νέων καταθέσεων παρέμεινε μόλις στο 0,53%.
Το περιθώριο επιτοκίου, δηλαδή η διαφορά μεταξύ των δύο αυτών κατηγοριών, έφτασε τις 4,88 εκατοστιαίες μονάδες, σχεδόν διπλάσιο από τον αντίστοιχο μέσο όρο της Ευρωζώνης (2%-2,2%). Η διαφορά αυτή, αν και δεν είναι νέα, συνεχίζει να παραμένει υψηλή, παρά την αύξηση των κερδών των τραπεζών, οι οποίες δεν έχουν δείξει πρόθεση να μειώσουν τα επιτόκια καταθέσεων ή να προσαρμοστούν στα επίπεδα της Ευρωζώνης.
Αν και το κόστος του δανεισμού έχει μειωθεί σε σχέση με το παρελθόν, παραμένει σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα συγκριτικά με άλλες χώρες της Ευρωζώνης. Αυτό δημιουργεί ένα ασφυκτικό οικονομικό περιβάλλον για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Τα επιτόκια καταθέσεων παραμένουν εξαιρετικά χαμηλά, με το μέσο επιτόκιο για νέες καταθέσεις να ανέρχεται μόλις στο 0,53%. Οι καταθέσεις μίας ημέρας από νοικοκυριά φτάνουν το 0,03%, ενώ οι επιχειρήσεις, που χρειάζονται ρευστότητα για να αναπτυχθούν, λαμβάνουν μόλις 0,18% για τα χρήματά τους. Αυτή η κατάσταση έχει ως αποτέλεσμα τη διάβρωση της αγοραστικής αξίας των χρημάτων, καθώς οι αποδόσεις των καταθέσεων αδυνατούν να καλύψουν τις αυξήσεις του πληθωρισμού. Η αποταμίευση, η οποία παραδοσιακά θεωρείται εργαλείο οικονομικής σταθερότητας, έχει γίνει άσκηση μάταιας προσδοκίας για πολλούς Έλληνες.
Από την άλλη πλευρά, το υψηλό κόστος δανεισμού συνεχίζει να αποτελεί τροχοπέδη για την ανάπτυξη της οικονομίας. Τα καταναλωτικά δάνεια χωρίς καθορισμένη διάρκεια φτάνουν το 14,95%, ενώ τα δάνεια με συγκεκριμένη διάρκεια και κυμαινόμενο επιτόκιο, όπως τα στεγαστικά, φτάνουν το 12,20%. Τα επιτόκια αυτά, ειδικά για τα δάνεια που αφορούν καταναλωτικές ανάγκες και την αγορά κατοικίας, είναι εξαιρετικά υψηλά και αποθαρρύνουν τους πολίτες και τις επιχειρήσεις από την πραγματοποίηση νέων επενδύσεων. Τα μικρομεσαία νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, αδυνατούν να ανταπεξέλθουν σε αυτά τα επιτόκια, γεγονός που περιορίζει την ανάπτυξή τους και εμποδίζει την τόνωση της οικονομίας.
Η κατάσταση αυτή έχει σοβαρές συνέπειες στην ελληνική κοινωνία και οικονομία. Οι καταθέτες βρίσκονται σε αδιέξοδο, καθώς οι αποδόσεις τους είναι τόσο χαμηλές που δεν μπορούν να καλύψουν τη διάβρωση της αξίας των χρημάτων τους από τον πληθωρισμό. Παράλληλα, οι δανειολήπτες, και ιδιαίτερα οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αντιμετωπίζουν οικονομική ασφυξία, καθώς οι υψηλές δόσεις των δανείων καθιστούν τη χρηματοδότηση απαγορευτική. Αυτή η κατάσταση αποθαρρύνει τις νέες επενδύσεις και δημιουργεί ένα αρνητικό φαύλο κύκλο που επηρεάζει την ανάπτυξη της οικονομίας.
Η κυβέρνηση και το αρμόδιο υπουργείο Οικονομικών φαίνεται να έχουν αναγνωρίσει το πρόβλημα και προσπαθούν να παρέμβουν, χωρίς ωστόσο να έχουν σημειώσει ιδιαίτερη πρόοδο στο παρελθόν. Οι παρεμβάσεις που έχουν γίνει μέχρι σήμερα ήταν περιορισμένες και δεν κατάφεραν να αλλάξουν τη γενική κατάσταση. Παρά την κερδοφορία των τραπεζών, οι οποίες συνεχίζουν να χορηγούν δάνεια με το σταγονόμετρο και με αυξημένες προμήθειες, φαίνεται ότι η πίεση από την κυβέρνηση αρχίζει να αποδίδει.
Σχετικά πρόσφατα, οι τράπεζες ανακοίνωσαν την αύξηση του ορίου για τις συναλλαγές μέσω IRIS χωρίς προμήθεια, σε μία προσπάθεια να ανταποκριθούν στα αιτήματα των καταναλωτών για πιο φθηνές και αποδοτικές τραπεζικές υπηρεσίες. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, το νέο όριο για τις ημερήσιες πληρωμές μέσω IRIS θα φτάνει τα 1.000 ευρώ, με τα 500 ευρώ να αφορούν πληρωμές μεταξύ φυσικών προσώπων (IRIS P2P) και τα υπόλοιπα 500 ευρώ πληρωμές από φυσικά πρόσωπα προς επιχειρήσεις (IRIS P2B). Αυτό θα επιτρέπει στους καταναλωτές να πραγματοποιούν πληρωμές χωρίς καμία προμήθεια, ενώ οι έμποροι θα επιβαρύνονται με μια μικρή προμήθεια που κυμαίνεται από 0,3% έως 0,5%.
Η απόφαση αυτή, η οποία ελήφθη από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΔΙΑΣ Α.Ε., φαίνεται να είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς προσφέρει στους καταναλωτές τη δυνατότητα να πραγματοποιούν συναλλαγές με χαμηλότερο κόστος σε σύγκριση με τις παραδοσιακές πληρωμές μέσω καρτών. Οι προμήθειες στις πληρωμές μέσω κάρτας κυμαίνονται συνήθως από 1% έως 1,5%, ενώ το νέο σύστημα IRIS υπόσχεται πιο συμφέρουσες χρεώσεις. Παρά τις θετικές αλλαγές, όμως, οι τεχνικές λεπτομέρειες για την πλήρη ενεργοποίηση του συστήματος αναμένονται να ολοκληρωθούν εντός του πρώτου εξαμήνου του 2025, και παραμένει ασαφές αν αυτή η πρωτοβουλία θα καταφέρει να αλλάξει τη γενικότερη τάση στην τραπεζική αγορά.
Διαβάστε επίσης
Χωρίς φρένα τρέχουν οι αυξήσεις οι τιμες ενοικίασης ακινήτων
Παπαθανάσης: Στο Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης η πυροπροστασία σχολείων και κτιρίων του Δήμου Αθηναίων
