Μετά τη δεύτερη άμεση μαζική ιρανική επίθεση της 1ης Οκτωβρίου 2024 κατά του Ισραήλ, με εκατοντάδες βαλλιστικά βλήματα εδάφους – εδάφους και οπλισμένα drones, η διεξαγωγή αντιποίνων από ισραηλινής πλευράς θεωρείται αναμενόμενη. Μάλιστα, τα δύο έγγραφα με διαβάθμιση «Top Secret», που φέρεται να διέρρευσαν από την Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, καταδεικνύουν ότι οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις (Israeli Defense Forces – IDF) προετοιμάζονται για μια επίθεση λίαν συντόμως.
Το «πότε» θα διεξαχθεί, το «πώς» και το «ποιοι» θα είναι οι στόχοι μάλλον θα το μάθουμε μετά τη διεξαγωγή των αντιποίνων, αν και όταν πραγματοποιηθούν. Ωστόσο εκτιμάται ότι οι IDF θα σχεδιάσουν μια επίθεση με συμβολικό και αποτρεπτικό χαρακτήρα. Από την ανάλυση των μέχρι τώρα πληροφοριών που είδαν το φως της δημοσιότητας μπορούμε να πιθανολογήσουμε και να εκτιμήσουμε έως έναν βαθμό το είδος των στόχων και την πιθανότητα στοχοποίησής τους.
Πυρηνικές εγκαταστάσεις: Πολύ χαμηλή πιθανότητα
Η αποτελεσματικότητα της στοχοποίησης σημαντικών και καλά φυλασσόμενων πυρηνικών εγκαταστάσεων, χωρίς τη συμμετοχή των αμερικανικών δυνάμεων (βομβαρδιστικά Northrop Grumman B-2 Spirit και βομβών, όπως η Mk-84 των 2.000 lbs), εκτιμάται ως αμφισβητούμενη. Μάλιστα εκτιμάται ότι θα προκαλέσει τη διεθνή κατακραυγή και θα επιδεινωθεί σημαντικά η παγκόσμια κατάσταση ασφαλείας. Επιπρόσθετα θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για ανάλογη ιρανική απάντηση κατά των ισραηλινών πυρηνικών εγκαταστάσεων της Ντιμόνα, με απρόβλεπτες συνέπειες.
Όμως δεν αποκλείεται η διεξαγωγή μιας συμβολικής στοχοποίησης κάποιων πυρηνικών εγκαταστάσεων με όπλα χαμηλής ισχύος, ώστε να μην επηρεαστεί σημαντικά το πυρηνικό πρόγραμμα. Εξάλλου μια αποτελεσματική καθολική στοχοποίηση των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν, η οποία στην παρούσα φάση δεν θεωρείται πιθανή, προϋποθέτει εξουδετέρωση σε σημαντικό βαθμό των πυραυλικών συστημάτων εδάφους – αέρος και των βαλλιστικών βλημάτων εδάφους – εδάφους (εκτοξευτές και αποθήκες των βλημάτων), προκειμένου να μειωθεί η πιθανή αντίδραση των Ιρανών τόσο κατά της ισραηλινής αεροπορικής δύναμης που θα επιχειρήσει εντός του ιρανικού εναέριου χώρου, όσο και κατά του Ισραήλ σε δεύτερο χρόνο.
Πετρελαϊκές εγκαταστάσεις: Πολύ χαμηλή πιθανότητα
Θεωρούνται ιδιαίτερα μαλακός στόχος, στο δυτικό – νοτιοδυτικό Ιράν. Ωστόσο η στοχοποίησή τους θα προκαλέσει τη διεθνή κατακραυγή και θα επιδεινώσει σημαντικά την παγκόσμια ενεργειακή ασφάλεια, την παγκόσμια οικονομία και κατά συνέπεια την παγκόσμια κατάσταση ασφαλείας, καθώς αναμένεται να ακολουθήσουν σοβαρές αλυσιδωτές αντιδράσεις από τον ρωσο-σιιτικό άξονα.
Το 2023 το Ιράν ήταν ο τέταρτος μεγαλύτερος παραγωγός αργού πετρελαίου στον ΟΠΕΚ και ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός φυσικού αερίου το 2022. Στα τέλη του 2023 κατείχε το 12% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου και το 24% των αποθεμάτων της Μέσης Ανατολής. Παρ’ όλα αυτά, η συνολική παραγωγή υδρογονανθράκων είναι περιορισμένη, επειδή υπόκειται σε διεθνείς κυρώσεις εδώ και αρκετά χρόνια.
Χερσαίες δυνάμεις: Πολύ χαμηλή πιθανότητα
Στην παρούσα φάση οι χερσαίες δυνάμεις των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (Islamic Revolutionary Guard Corps – IRGC) δεν θεωρούνται στόχοι πρώτης προτεραιότητας.
Ναυτικές βάσεις: Χαμηλή πιθανότητα
Ίσως στοχοποιηθούν ναυτικές βάσεις και αποθήκες όπλων και πυρομαχικών, οι οποίες εμπλέκονται με τη θαλάσσια μεταφορά οπλικών συστημάτων (βαλλιστικών βλημάτων, οπλισμένων drones και βλημάτων cruise) προς τους Υεμενίτες αντάρτες Χούθι.
Αεροδρόμια: Χαμηλή πιθανότητα
Ίσως στοχοποιηθούν συμβολικά αεροπορικές βάσεις, οι οποίες εμπλέκονται με την αερομεταφορά οπλικών συστημάτων προς τη Χεζμπολάχ και τους Χούθι. Το Ιράν δεν διαθέτει αξιόλογο στόλο μαχητικών αεροσκαφών.
Μονάδες RADAR: Υψηλή πιθανότητα
Εάν οι ισραηλινές αεροπορικές δυνάμεις εισέλθουν στον ιρανικό εναέριο χώρο, τότε θα επιδιώξουν να εξουδετερώσουν τα ιρανικά Radar Early Warning (έγκαιρης προειδοποίησης) με ηλεκτρονικά αντίμετρα (Electronic Counter Measures – ECM) ή και με συμβατικά όπλα.
Βλήματα εδάφους – αέρος: Πολύ υψηλή πιθανότητα
Πολύ υψηλή η πιθανότητα hard kill (καταστροφή με βόμβες, βλήματα αέρος – εδάφους ή και οπλισμένα drones) ή soft kill (στοχοποίηση των Radar έρευνας, παρακολούθησης στόχου και βλήματος με διεξαγωγή επιχείρησης ηλεκτρονικού πολέμου) κυρίως των τεσσάρων πυροβολαρχιών βλημάτων εδάφους – αέρος S-300 (είναι ανεπτυγμένα κατά μήκος των δυτικών συνόρων), ειδικά αυτών που προστατεύουν τις σημαντικές πυρηνικές εγκαταστάσεις και άλλους στόχους υψηλής αξίας.
Βαλλιστικά βλήματα και οπλισμένα drones: Πολύ υψηλή πιθανότητα
Πολύ υψηλή η πιθανότητα στοχοποίησης των εκτοξευτών και των αποθηκών των βαλλιστικών βλημάτων εδάφους – εδάφους, ειδικά αυτών που έχουν βεληνεκές μεγαλύτερο των 1.000 km (Shahab-3, Ghadr, Emad, Khorramshahr κ.λπ). Λόγω της απόκρυψής τους σε μεγάλα βάθη, η στοχοποίηση πολλών βαλλιστικών βλημάτων απαιτεί τη συμμετοχή ειδικών βομβαρδιστικών όπως το αμερικανικό Northrop Grumman B-2 Spirit και βομβών όπως η Mk-84 των 2.000 lbs (906 κιλά).
Το ιρανικό βαλλιστικό οπλοστάσιο είναι το μεγαλύτερο και το πιο ποικίλο στη Μέση Ανατολή. Το 2022, ο πρώην διοικητής της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ (U.S. CENTCOM), στρατηγός Κένεθ Μακένζι, δήλωσε ότι «το Ιράν διαθέτει περισσότερα από 3.000 βαλλιστικά βλήματα εδάφους – εδάφους, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται τα βλήματα cruise». Την τελευταία δεκαετία οι Ιρανοί έχουν βελτιώσει σημαντικά την ακρίβεια των βαλλιστικών βλημάτων τους, γεγονός που τους καθιστά μείζονα απειλή κατά του Ισραήλ.
Τη δεκαετία του 2010 το Ιράν κατασκεύασε drones Kamikaze, τα οποία έχουν αναπτυχθεί στο Ιράκ, τη Συρία, τον Λίβανο, την Υεμένη και τη Ρωσία. Μεταφέρουν εκατοντάδες κιλά εκρηκτικής ύλης και διακρίνονται για το μεγάλο βεληνεκές τους (Shahed-131 και Shahed-136: >1.700 km), την ακρίβεια στόχευσής τους και τη δυνατότητά τους να πετούν σε χαμηλό ύψος προκειμένου να προσεγγίζουν τον στόχο απαρατήρητα. Ως εκ τούτου, οι θέσεις συγκέντρωσης μεγάλου αριθμού drones Kamikaze θεωρούνται στόχοι υψηλής αξίας. Ειδικά τους τελευταίους μήνες, η απειλή των drones κατά του Ισραήλ έχει αυξηθεί σημαντικά. Η Χαμάς, η Χεζμπολάχ, οι Χούθι και άλλες ένοπλες σιιτικές ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν χρησιμοποιούν drones Kamikaze με ποικίλες τακτικές, προκειμένου να καταστρέψουν ισραηλινούς στόχους.
C4I: Υψηλή πιθανότητα
Τα ιρανικά Κέντρα Διοίκησης, Ελέγχου, Επικοινωνιών, Υπολογιστών και Πληροφοριών (Command, Control, Communications, Computers and Intelligence – C4I) συνιστούν στόχους υψηλής αξίας και εξουδετερώνονται με συμβατικά όπλα ή με ECM (Electronic Counter Measures).
Πολιτικο-στρατιωτική ηγεσία: Υψηλή πιθανότητα
Μετά την επίθεση στην εξοχική κατοικία του Νετανιάχου, η πιθανότητα στοχοποίησης ηγετικών στελεχών των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (Islamic Revolutionary Guard Corps – IRGC) ή και αξιωματούχων του ιρανικού καθεστώτος εκτιμάται ως υψηλή. Ωστόσο, αναμένεται να μην συνδυαστεί χρονικά με τις παραπάνω πιθανές στοχοποιήσεις.
* Ο Βασίλης Γιαννακόπουλος είναι ταξίαρχος ε.α. της Π.Α., γεωστρατηγικός αναλυτής (geostrategical@yahoo.gr)
