Πηγή: http://cnn.gr . Σύνταξη άρθρου για το CNN Greece: Χρήστος Θ. Παναγόπουλος
Την Τετάρτη (30/03) έγινε γνωστό ότι ο δημοφιλής ηθοποιός του Χόλιγουντ Μπρους Γουιλις εγκαταλείπει την υποκριτική καθώς διαγνώστηκε από μία σοβαρή εγκεφαλική διαταραχή, η οποία ονομάζεται αφασία. Συχνά χρησιμοποιούμε μεταφορικά τη λέξη αυτή, για να περιγράψουμε ένα άτομο που μιλά ακατάληπτα ή βρίσκεται σε παραλήρημα (σ.σ. λέμε «είναι σε αφασία ο άνθρωπος, δεν ξέρει τι λέει»).
Πόσοι, όμως, από εμάς γνωρίζουμε τι είναι και τι σημαίνει κυριολεκτικά ο όρος αυτός; Και ακόμη πόσοι γνωρίζουμε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν και στη χώρα μας πολλοί συνάνθρωποί μας που βρίσκονται αντιμέτωποι με μια εξαιρετικά ύπουλη εγκεφαλική διαταραχή, η οποία αλλάζει άρδην τη ζωή και κυρίως τον τρόπο επικοινωνίας τους με τους άλλους ανθρώπους;
Τι είναι η αφασία
Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Κωφών και Λοιπών Διαταραχών της Επικοινωνίας (NIDCD) των ΗΠΑ, η αφασία είναι μια διαταραχή που οδηγεί σε βλάβη τμημάτων του ανθρώπινου εγκεφάλου, τα οποία σχετίζονται με τη γλώσσα και κυρίως με την λεκτική επικοινωνία. Για τους περισσότερους ανθρώπους τα τμήματα αυτά βρίσκονται στην αριστερή πλευρά του εγκεφάλου.
Η αφασία συνήθως εμφανίζεται ξαφνικά, ενώ τις περισσότερες φορές έπεται ενός εγκεφαλικού επεισοδίου ή ενός τραυματισμού στο κεφάλι. Ωστόσο μπορεί να εξελιχθεί με αργό τρόπο ως αποτέλεσμα ενός εγκεφαλικού καρκίνου ή μιας εξελισσόμενης νευρολογικής ασθένειας. Η διαταραχή προκαλεί βλάβη στην έκφραση και την κατανόηση της γλώσσας καθώς επίσης στην ανάγνωση και τη γραφή. Η αφασία μπορεί να εμφανιστεί από κοινού και με άλλες λεκτικές διαταραχές όπως η δυσαρθρία ή η απραξία λόγου, οι οποίες είναι επίσης απότοκο εγκεφαλικής βλάβης.
Ποιος μπορεί να προσβληθεί από την αφασία
Οι περισσότεροι άνθρωποι που εμφανίζουν αφασία είναι μεσήλικες ή και μεγαλύτεροι, ωστόσο όλοι μπορούν να προσβληθούν απ’ αυτή, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών. Περισσότεροι από 1 εκατ. άνθρωποι στις ΗΠΑ βρίσκονται αντιμέτωποι με τη συγκεκριμένη ασθένεια, ενώ υπολογίζεται ότι σχεδόν 180.000 Αμερικανοί προσβάλλονται σε ετήσια βάση απ’ αυτή, σύμφωνα με την Εθνική Ένωση για την Αφασία.
Τι προκαλεί την αφασία
Η αφασία ως διαταραχή προκαλείται από βλάβη σε μία ή και περισσότερες από τις λεκτικές περιοχές του ανθρώπινου εγκεφάλου. Συχνότερα ως αιτία αναφέρεται το εγκεφαλικό επεισόδιο. Το εγκεφαλικό προκύπτει, όταν ένας θρόμβος αίματος ή μια αιμορραγία διακόπτει την κανονική ροή της αιμάτωση σε μέρος του εγκεφάλου. Τα εγκεφαλικά κύτταρα νεκρώνονται, όταν δεν υπόκεινται σε επαρκή αιμάτωση, καθώς το αίμα είναι εκείνο που μεταφέρει οξυγόνο αλλά και πολύτιμα θρεπτικά συστατικά στον εγκέφαλο. Άλλες αιτίες πρόκλησης εγκεφαλικού τραύματος είναι σοβαρά χτυπήματα στο κεφάλι, όγκοι στον εγκέφαλο, τραύματα από πυροβολισμό, μολύνσεις του εγκεφάλου, αλλά και εξελισσόμενες νευρολογικές διαταραχές, όπως, για παράδειγμα, η νόσος του Αλτσχάιμερ.
Πώς γίνεται η διάγνωση της αφασίας
Η αφασία συνήθως αναγνωρίζεται πρωτίστως από τον θεράποντα γιατρό του ασθενή που έχει υποστεί εγκεφαλική βλάβη. Τα περισσότερα άτομα υποβάλλονται σε μαγνητική ή αξονική τομογραφία, με σκοπό να επιβεβαιωθεί η παρουσία της εγκεφαλικής βλάβης και να ταυτοποιηθεί η ακριβή της θέση. Επιπλέον, ο γιατρός εξετάζει τυπικά την ικανότητα του πάσχοντα αν μπορεί να καταλάβει και να παράγει λεκτική επικοινωνία. Για παράδειγμα, αν ο ασθενής μπορεί να ακολουθήσει εντολές, αν μπορεί να απαντήσει σε ερωτήσεις, αν μπορεί να ονοματίσει αντικείμενα κι αν έχει την ικανότητα να προχωρήσει μια συζήτηση.
Εάν ο γιατρός υποπτευθεί την ύπαρξη αφασίας, τότε ο ασθενής παραπέμπεται σε ειδικό παθολόγο ομιλίας-γλώσσας ή λογοθεραπευτή, ο οποίος πραγματοποιεί μια ενδελεχή έρευνα στις επικοινωνιακές ικανότητες του πάσχοντα. Ειδικότερα, εξετάζονται λεπτομερώς η ικανότητα ενός ατόμου να μιλά, να εκφράζει τις ιδέες του, να συμμετέχει σε κοινωνικές συναναστροφές και συζητήσεις, να αντιλαμβάνεται τη γλώσσα, να διαβάζει αλλά και να γράφει.
Πώς αντιμετωπίζεται η αφασία
Ύστερα από μια εγκεφαλική βλάβη, ο εγκέφαλος υπόκειται σε τρομακτικές αλλαγές, οι οποίες τον βοηθούν να ανανήψει. Ως εκ τούτου, άνθρωποι με αφασία πολύ συχνά παρατηρούν δραματική βελτίωση στις γλωσσικές και επικοινωνιακές τους ικανότητες μέσα σε λίγους μήνες, ακόμη και χωρίς κάποια θεραπεία. Αλλά σε αρκετές περιπτώσεις, η αφασία παραμένει μετά την αρχική περίοδο αποκατάστασης του ασθενούς. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η λογοθεραπεία χρησιμοποιείται, για να βοηθηθούν οι ασθενείς και να ανακτήσουν την ικανότητά τους να επικοινωνούν.
Επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι οι γλωσσικές κι επικοινωνιακές ικανότητες μπορούν να συνεχίσουν να βελτιώνονται για πολλά χρόνια και μερικές φορές συνοδεύονται από νέα δραστηριότητα στον εγκεφαλικό ιστό κοντά στην περιοχή που είχε υποστεί αρχικά βλάβη. Κάποιοι από τους παράγοντες που ενδέχεται να επηρεάσουν την πρόοδο του ασθενούς είναι η αιτία της εγκεφαλικής βλάβης, η περιοχή του εγκεφάλου που επλήγη, η έκταση της βλάβης, καθώς επίσης η ηλικία και η εν γένει κατάσταση της υγείας του ατόμου.
Η θεραπεία της αφασίας στοχεύει στη βελτίωση της ικανότητας του ανθρώπου να επικοινωνεί, βοηθώντας τον να χρησιμοποιεί τις εναπομείνασες γλωσσικές ικανότητες, να επαναφέρει τις γλωσσικές ικανότητες κατά το μέγιστο δυνατό και να μάθει άλλους τρόπους έκφρασης όπως τη χρήση νοημάτων, εικόνων ή τη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών. Η ατομική θεραπεία εστιάζει στις συγκεκριμένες ανάγκες του εκάστοτε ασθενούς, ενώ η ομαδική θεραπεία δίνει την ευκαιρία για τη χρήση νέων επικοινωνιακών δεξιοτήτων σε σχήματα μικρών ομάδων ασθενών με αφασία.
Καταλυτικό ρόλο διαδραματίζει και η πρόοδος των νέων τεχνολογιών, καθώς το διαδίκτυο προσφέρει σημαντικά εργαλεία για τους πάσχοντες από αφασία. Η χρήση ψηφιακών εφαρμογών παραγωγής λόγου μέσω υπολογιστή, κινητού τηλεφώνου ή tablet που βοηθούν τους ασθενείς να επικοινωνήσουν και να εξελίξουν τις γλωσσικές τους ικανότητες.
Επιπλέον, έχει αποδειχθεί ότι ασθενείς με αφασία που συμμετέχουν σε ομαδικές δραστηριότητες όπως λέσχες ανάγνωσης βιβλίων, τεχνολογικές ή θεατρικές ομάδες καταγράφουν σημαντική βελτίωση στις επικοινωνιακές τους δεξιότητες.
