Μια απλή εκλογική αλήθεια είναι ότι όσο περιορίζεται η συμμετοχή τόσο περισσότερο ευνοούνται τα κόμματα με μεγάλους σκληρούς πυρήνες. Αντιθέτως, όσο περισσότεροι πολίτες πηγαίνουν στις κάλπες τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να ενισχυθεί η ψήφος υπέρ των κομμάτων που επενδύουν στην πολυσυλλεκτικότητα και τις αμφίπλευρες διευρύνσεις.
Σε όλη τη Μεταπολίτευση η Δεξιά είναι μεγαλύτερη παράταξη από την Αριστερά και πολύ πιο συμπαγής από το ασταθές και διαρκώς αναδιατασσόμενο Κέντρο, το οποίο όμως τελικά κρίνει το σύνολο των αναμετρήσεων και δίνει κατεύθυνση στον πολιτικό ανεμοδείκτη.
Το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου – και εν συνεχεία του Κώστα Σημίτη –, με όπλο την πολυσυλλεκτικότητά του, κατάφερε να δημιουργήσει ένα μεγάλο ρήγμα στη δεξιά κυριαρχία δεκαετιών, ενσωματώνοντας τα σημαντικότερα κεντρώα αιτήματα δύο διαδοχικών, αλλά πολύ διαφορετικών περιόδων: την κοινωνική δικαιοσύνη και τον πατριωτισμό το 1980 και τον εκσυγχρονισμό το 1990 – του οποίου τα καύσιμα το έφτασαν μέχρι το 2004.
Η δυναμική επιστροφή του το 2009 σημαδεύτηκε από το «Καστελλόριζο» του Γιώργου Παπανδρέου και τη χρεοκοπία το 2010, προκαλώντας στο Κίνημα – και στην κοινωνία – ένα σοκ από το οποίο ουδέποτε επανήλθε πλήρως.
Ένα από τα στοιχεία που συνόδευσαν τη μετέπειτα εκλογική συμπεριφορά των Ελλήνων ήταν η μεγάλη μείωση της συμμετοχής των ψηφοφόρων στις εκλογές: από τους 7.044.606 του 2009 και της μεγάλης νίκης του ΠΑΣΟΚ φτάσαμε με αρκετές διακυμάνσεις στους 5.273.699 τον Ιούνιο του 2023 (σχεδόν 1,8 εκατ. λιγότεροι), οπότε θριάμβευσε η Ν.Δ. με το υψηλότερο ποσοστό της μετά το 2004, λόγω της σφοδρής απογοήτευσης από τον ΣΥΡΙΖΑ και της μίζερης στασιμότητας του ΠΑΣΟΚ.
Αν και δεν είναι συγκρίσιμο το μέγεθος, έχει πολιτική σημασία να αναφέρουμε τους μόλις 4.062.095 πολίτες που ψήφισαν στις ευρωεκλογές του 2024, οπότε 750.000 ψηφοφόροι της Ν.Δ. (από τη συνολική μείωση του 1 εκατ.) προτίμησαν την αποχή και την γκρέμισαν από το 41% των εθνικών εκλογών του Ιουνίου 2023 στο 28% μέσα σε μόλις έναν χρόνο.
Η πλήρης πολιτική, ιδεολογική και κοινωνιολογική ερμηνεία της εκλογικής συμμετοχής και αποχής δεν είναι της παρούσης. Όμως οι αριθμοί είναι ενδεικτικοί μιας πολύ συγκεκριμένης ανάγκης του επανακάμψαντος ΠΑΣΟΚ: να ξαναφέρει μεγάλο αριθμό πολιτών στις κάλπες, ακυρώνοντας την απογοήτευση, την απόσυρση και την αίσθηση ματαιότητας που δημιουργούν τα άλυτα προβλήματα και η εμφανής «κούραση» της νεοδημοκρατικής διακυβέρνησης.
Αν η απογοήτευση και ο θυμός της κοινωνίας δεν βρουν μια δημοκρατική και, κυρίως, ρεαλιστική διέξοδο, τότε θα εκτιναχθεί ο κίνδυνος να βρούμε μπροστά μας μια συνωμοσιολογική και ανορθολογική Άκρα Δεξιά. Η κοινωνία θέλει. Το ΠΑΣΟΚ μπορεί; Ο ΣΥΡΙΖΑ το 2015 μπόρεσε – άσχετα με τη σημερινή θλιβερή κατάληξη…
