Τα περιστατικά νεανικής παραβατικότητας παρουσιάζουν αύξηση. Αυτό είναι γνωστό. Είναι μόνο η νεανική παραβατικότητα όμως; Όχι.
Συνολικά, φαινόμενα βίας, ατομικής ή και οπαδικής καταγράφονται. Σε αυτές τις περιπτώσεις δε φταίνε τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης; Δε φταίνε οι γονείς και η οικογένεια, αφού μιλάμε πια για ενήλικες; Θέτουμε το ερώτημα, διότι τόσο οι διάφορες πλατφόρμες και το περιεχόμενό τους, όσο και οι όροι και οι αξίες διαπαιδαγώγησης εντός της οικογένειας, παρουσιάζονται αυθύπαρκτες ως γενεσιουργές αιτίες, ενώ είναι αυτές που διαμεσολαβούν ανάμεσα στην κοινωνία και στο άτομο που συμμετέχει σε τέτοιες ενέργειες.
Εικόνα της κοινωνίας, του καπιταλισμού που σαπίζει και συμπαρασύρει στα αδιέξοδά του και στις άθλιες και απάνθρωπες αξίες του τις παιδικές και νεανικές συνειδήσεις, είναι αυτά τα φαινόμενα. Και ακριβώς επειδή η κυβέρνηση ούτε θέλει ούτε μπορεί να θίξει την αιτία αυτή, το έδαφος πάνω στο οποίο αναπτύσσεται η νεανική παραβατικότητα παίρνει μέτρα που κινούνται ανάμεσα στην αναποτελεσματικότητα (για την αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού) έως και την αντιδραστικότητα. Πιο συγκεκριμένα:
Το κράτος μεταθέτει το πρόβλημα στην ατομική – οικογενειακή ευθύνη και με τιμωρητικά μέσα (π.χ. πρόστιμο στους γονείς σε περίπτωση φθορών στο σχολείο) προσπαθεί να το διαχειριστεί και να το κουκουλώσει, μαζί και τις δικές του τεράστιες ευθύνες. Έχουν μάλιστα το θράσος να τσουβαλιάζουν κάτω από τον όρο «παραβατικότητα» κάθε είδους συμπεριφορές και αντιδράσεις των νέων, που τα όνειρα, οι προσδοκίες και οι ανάγκες τους ασφυκτιούν και συνθλίβονται από την οικονομική και κοινωνική βαρβαρότητα που ζουν καθημερινά.
Μήπως και το μέτρο για το “κινητό στην τσάντα” που άρχισε να υλοποιείται πριν από τα γεγονότα της τελευταίας εβδομάδας, δεν έδειξε πολύ γρήγορα ότι απλά μεταθέτει το πρόβλημα εκτός σχολείου;
Τι μπορεί να γίνει σήμερα;
Πρέπει να ξεκινήσουμε θέτοντας το ερώτημα: Ποιο συναίσθημα οδηγεί νέους και νέες σε τέτοιες συμπεριφορές; Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι αιτίες των δυσλειτουργικών και παραβατικών συμπεριφορών των νέων συνδέονται με δυσκολίες στην οικογένεια, στο σχολείο, στην παρέα, με την ανία, το άγχος, την ανασφάλεια, τη μοναξιά, τη χαμηλή αυτοεκτίμηση, την αδυναμία έκφρασης συναισθημάτων, με ελλείμματα στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους.
Υπάρχουν εντάσεις, άγχη και αγωνίες μέσα στα λαϊκά σπίτια, οι οποίες δημιουργούν όρους επιθετικότητας στα παιδιά, είτε ως μίμηση είτε ως διέξοδο, ενώ παράλληλα το ίδιο το περιεχόμενο της αστικής ιδεολογικής παρέμβασης και στο πλαίσιο του διαδικτύου ευνοεί την αναπαραγωγή της σαπίλας, της βίας, της εμπορευματοποίησης του ανθρώπου, του γυναικείου σώματος κλπ. Και, φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η βία και η καταπίεση στους χώρους εργασίας, ακόμα και η ψυχολογική καταπίεση, εκφράζονται και μέσα στην οικογένεια.
Παραπέρα, γνωρίζουμε ότι βασική ανάγκη του παιδιού και γενικότερα του ανθρώπου είναι αυτή της αναγνώρισης. Μια σειρά μελετών έδειξαν πως η αδυναμία υλοποίησης αυτής της ανάγκης οδηγεί τα παιδιά και στην επιθετικότητα.
Να λοιπόν ένα πρώτο σημαντικό ζήτημα: Ποιος είναι αυτός που δεν αναγνωρίζει τον νέο άνθρωπο; Ποιος του στερεί την αναγνώριση; Αλλά και ένα άλλο ζήτημα: Σε ποια πρότυπα και αξίες πρέπει να προσαρμοστεί ο νέος άνθρωπος για να αναγνωριστεί; Μήπως βασικές ιδέες και αξίες της κυρίαρχης τάξης δεν είναι ο ανταγωνισμός και ο ατομικισμός;
Ειδικά σε ό,τι αφορά το οικογενειακό περιβάλλον, ως «υπόβαθρο» της νεανικής παραβατικότητας και βίας, αναφέρονται η έκθεση σε κακοποιητική συμπεριφορά, οι τεταμένες γονεϊκές σχέσεις, η απουσία γονέα (ουσιαστικά ή μεταφορικά, π.χ. παραβατικοί γονείς, γονείς με ψυχικές διαταραχές), η έλλειψη ουσιαστικής επικοινωνίας μέσα στην οικογένεια κ.ο.κ. Το ερώτημα που τίθεται λοιπόν είναι: Στηρίζονται αυτές οι οικογένειες από το κράτος;
Δε χωράει, λοιπόν, αμφιβολία ότι όσο και να είναι αναγκαίοι κανόνες και όρια, το ζήτημα που τίθεται είναι αν η πειθαρχία που απαιτείται να δείξουν οι νέοι είναι καταναγκαστική σε ένα σύστημα σκοπών που τους είναι ξένο. Τους σκοπούς ποιας κοινωνίας να αποδεχτούν όταν βλέπουν την υποκρισία να διευρύνεται; Να ακούνε για «ευκαιρίες» και οι ζωές τους να είναι γεμάτες αδιέξοδα. Ποιους εσωτερικούς κανονισμούς σχολείου να «εσωτερικεύσουν» και να σεβαστούν, όταν το σχολείο είναι βαρετό, ανταγωνιστικό, όταν η μόρφωση δίνεται με το σταγονόμετρο, όταν μάλιστα δίνεται με τους παραμορφωτικούς φακούς της παραπληροφόρησης, της διαστρέβλωσης της αλήθειας;
Να γίνουν ορατές οι νεανικές ανάγκες και η ελπίδα μιας άλλης στάσης ζωής που υπάρχει και μεγαλώνει!
Στα φαινόμενα αυτά και στην συνειδητή υπερπροβολή τους υπάρχει απάντηση γιατί υπάρχουν και άλλοι μαθητές! Και αυτά είναι τα παραδείγματα που πρέπει να αναδειχτούν και όχι να θάβονται ή να λοιδορούνται. Είναι αυτοί οι νέοι και οι νέες που βγήκαν και βγαίνουν στους δρόμους για να διεκδικήσουν αυτονόητα δικαιώματα, για να παρθούν πίσω οι απαράδεκτες αποφάσεις συγχωνεύσεων τμημάτων. Σε αυτές τις συνθήκες ωριμάζει και μια συλλογική στάση ζωής με αλληλεγγύη, αλλά και αποφασιστικότητα, για να κοπεί μαχαίρι οποιαδήποτε απάνθρωπη συμπεριφορά.
Και στο ΚΚΕ, μαζί με την καθημερινή μας πάλη για αυτά, είμαστε περήφανοι γιατί στην “οικογένεια μας” μεγαλώνει η ΚΝΕ, μια τέτοια γενιά παιδιών που κάνει αρχή της το “όλοι για έναν και ένας για όλους”, γιατί παλεύουμε για μια κοινωνία όπου “κανείς κανέναν δεν θα υποβαθμίζει. Κανείς ελπίδα δεν κλέβει κανενός”.
*Ο Κυριάκος Ιωαννίδης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ & Υπεύθυνος του Τμήματος Παιδείας και Έρευνας
