Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δήλωσε σήμερα ότι η Μόσχα θα εξετάσει το ενδεχόμενο να περιορίσει τις εξαγωγές ουρανίου, τιτανίου και νίκελ ως αντίποινα κατά της Δύσης
«Ρίξτε μια ματιά σε ορισμένους τύπους προϊόντων με τα οποία προμηθεύουμε την παγκόσμια αγορά… Ίσως θα πρέπει να σκεφθούμε κάποιους περιορισμούς, στο ουράνιο, τιτάνιο, νίκελ», είπε ο Πούτιν απευθυνόμενος στον πρωθυπουργό Μιχάηλ Μισούστιν σε δηλώσεις του κατά την διάρκεια κυβερνητικής σύσκεψης που μεταδόθηκαν από την τηλεόραση.
Η Ρωσία είναι η τέταρτη μεγαλύτερη παραγωγός χώρα στον κόσμο ουρανίου, σύμφωνα με τα στοιχεία της World Nuclear Association. Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έχει υπογράψει νόμο που απαγορεύει την εισαγωγή εμπλουτισμένου ουρανίου από τη Ρωσία, η εμπορική αξία του οποίου ανέρχεται στο 1 δισεκ. ετησίως.
Το 2023 οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα ήταν πρώτες στον κατάλογο των εισαγωγέων ρωσικού ουρανίου, με την Νότια Κορέα, την Γαλλία, το Καζακστάν και την Γερμανία να ακολουθούν.
Η Ρωσία είναι επίσης ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός παγκοσμίως σφουγγαριού τιτανίου, η κύρια πρώτη ύλη για την κατασκευή κραμάτων τιτανίου, που χρησιμοποιούνται σε βιομηχανικές εφαρμογές στην αεροδιαστημική, τη ναυπηγική βιομηχανία και την αυτοκινητοβιομηχανία, αλλά διαθέτει δικά της ορυκτά αποθέματα τιτανίου.
Η ρωσική Nornickel είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός διυλισμένου νικελίου στον κόσμο.
«Μπλόκο» και από Κίνα
Μόλις τον περασμένο Ιούλιο, η Κίνα δήλωσε ότι οι σπάνιες γαίες της χώρας ανήκουν στο κράτος, καθώς η κούρσα εξοπλισμών με τη Δύση έχει επιταχυνθεί για τον έλεγχο των μεταλλικών ορυκτών που απαιτούνται για τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια.
«Κανένας οργανισμός ή άτομο δεν μπορεί να καταπατήσει ή να καταστρέψει πόρους σπάνιων γαιών», αναφέρει ο νέος κανονισμός, ο οποίος θα τεθεί σε ισχύ τον Οκτώβριο. Στόχος είναι η «διασφάλιση της ασφάλειας των εθνικών πόρων και της βιομηχανικής ασφάλειας», σύμφωνα με το κείμενο που έδωσε στη δημοσιότητα το Συμβούλιο της Επικρατείας της χώρας.
Αλλά είναι επίσης η πιο πρόσφατη κίνηση της Κίνας να περιφράξει το θησαυροφυλάκιό της με βιομηχανικά σημαντικά μέταλλα, συμπεριλαμβανομένων των «υλικών που δημιουργούν μαγνήτες» ζωτικής σημασίας για μια σειρά τεχνολογιών, από ηλεκτρικά οχήματα (EVs) έως λέιζερ και πυραύλους.
Η παγκόσμια ζήτηση για σπάνιες γαίες αναμένεται να εκτοξευθεί στα ύψη εν μέσω της παγκόσμιας μετάβασης στην πράσινη ενέργεια. Αλλά ο κανονισμός είναι επίσης μια «απάντηση στις προσπάθειες των ΗΠΑ να περιορίσουν την πρόσβαση της Κίνας σε προηγμένη τεχνολογία τσιπ», μέρος του εντεινόμενου εμπορικού πολέμου μεταξύ του Πεκίνου και της Δύσης.
Η Κίνα παράγει περίπου το 60% των μετάλλων σπάνιων γαιών στον κόσμο και αντιπροσωπεύει σχεδόν το 90% της διύλισης σπάνιων γαιών.
Η Κίνα μπόρεσε να εδραιώσει αυτή την κυριαρχία «σε μεγάλο βαθμό λόγω των χαλαρών περιβαλλοντικών κανονισμών», ανέφερε η Διεθνής Επιθεώρηση του Χάρβαρντ. «Μέθοδοι χαμηλού κόστους και υψηλής ρύπανσης επέτρεψαν στην Κίνα να ξεπεράσει τους ανταγωνιστές και να δημιουργήσει ένα προπύργιο στη διεθνή αγορά REE [στοιχείων σπάνιων γαιών]».
Σύμφωνα με έναν νόμο της ΕΕ που τέθηκε σε ισχύ τον Μάιο, το μπλοκ έθεσε «φιλόδοξους στόχους για το 2030 για την εγχώρια παραγωγή ορυκτών ζωτικής σημασίας για την πράσινη μετάβαση – ιδιαίτερα για σπάνιες γαίες», ανέφερε το Reuters. Η ζήτηση στο μπλοκ «προβλέπεται ότι θα εξαπλασιαστεί τη δεκαετία έως το 2030 και θα επταπλασιαστεί μέχρι το 2050».
Με τις γεωπολιτικές εντάσεις να αυξάνονται, οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδίωξαν να διαφοροποιήσουν τις προμήθειες σπάνιων γαιών, καθώς και άλλων ορυκτών.
Πέρυσι η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε ότι το μπλοκ θα κατασκευάσει το πρώτο μεγάλης κλίμακας διυλιστήριο σπάνιων γαιών στον κόσμο εκτός της Ασίας, στην Εσθονία. Η κίνηση θα «ενίσχυε την ευρωπαϊκή ανθεκτικότητα και την ασφάλεια του εφοδιασμού», είπε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Παρόμοια έργα βρίσκονται σε εξέλιξη στο Βιετνάμ, τη Βραζιλία και την Αυστραλία.
Την ίδια ώρα, ο διευθύνων σύμβουλος της Kazatomprom έχει προειδοποιήσει ότι ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία καθιστά δυσκολότερο για τον μεγαλύτερο παραγωγό ουρανίου στον κόσμο να συνεχίσει να προμηθεύει τη Δύση καθώς η βαρυτική έλξη προς τη Μόσχα και το Πεκίνο ενισχύεται.
Ο Meirzhan Yussupov, επικεφαλής του κρατικού ορυχείου του Καζακστάν, είπε ότι οι κυρώσεις που προκλήθηκαν από τον πόλεμο είχαν δημιουργήσει εμπόδια στην παροχή δυτικών υπηρεσιών κοινής ωφέλειας. Το Καζακστάν παράγει το 43% του παγκόσμιου ουρανίου, που ισοδυναμεί με το μερίδιο αγοράς που έχει ο ΟΠΕΚ σε σχέση με το πετρέλαιο.
«Είναι πολύ πιο εύκολο για εμάς να πουλήσουμε το μεγαλύτερο μέρος, αν όχι όλη, την παραγωγή μας στους Ασιάτες εταίρους μας — δεν θα έλεγα τη συγκεκριμένη χώρα»… Μπορούν να απορροφήσουν σχεδόν όλη την παραγωγή μας μαζί με τους συνεργάτες μας στον βορρά», είπε στους Financial Times.
Πρόσθεσε ωστόσο: «Είναι πολύ πιο εύκολο να τους πουλήσουμε, αλλά δεν θέλουμε να βάλουμε όλα τα αυγά μας σε ένα καλάθι».
Η Kazatomprom, η οποία είναι εισηγμένη στην Αστάνα και στο Λονδίνο, επιδίωξε να δημιουργήσει μια εναλλακτική διαδρομή για τη μεταφορά υλικού μέσω της Κασπίας Θάλασσας, του Αζερμπαϊτζάν, της Γεωργίας και της Μαύρης Θάλασσας, με υψηλότερο κόστος.
Ωστόσο, η πιθανή επιρροή της Ρωσίας στον γείτονά της στην Κεντρική Ασία είναι μια αυξανόμενη πηγή ανησυχίας για τις δυτικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας και τους εταίρους της βιομηχανίας.
Η Rosatom, το πυρηνικό μονοπώλιο της Ρωσίας, κατέχει μερίδιο σε πέντε από τα 14 κοιτάσματα της Kazatomprom.
