Αυτό το καλοκαίρι, στα ελληνικά νησιά, στην Κρήτη και στις Κυκλάδες ιδιαίτερα, πόσοι και πόσοι έχασαν τη ζωή τους όταν επεχείρησαν να διανύσουν αποστάσεις, να περάσουν φαράγγια, να διασχίσουν περιοχές άγνωστες, πετρώδεις, ημιερημικές! Ήταν ασυνήθιστα πολλοί, ήταν περιπετειώδεις άνθρωποι, είχαν το στίγμα της ανεμελιάς και της σιγουριάς στις κινήσεις τους.
Ήταν τόσοι ώστε να προτιμώ να αφήσω αυτές τις μνήμες για χατίρι μιας προσωπικής, ευτράπελης περιπέτειας, από το 1978 στην Αμοργό, ότανμέσα στο καυτό κατακαλόκαιρο προσπαθήσαμε – εγώ και δύο Γαλλίδες – να πάμε σε μια περιοχή ποδαράτοι και να γυρίσουμε πίσω, για να διαπιστώσουμε περί τα μέσα της διαδρομής ότι είχαμε φτάσει στα όρια των δυνάμεών μας.
Τελικά πλησιάσαμε αγκομαχώντας σε έναν κατοικημένο τόπο, στον οποίο το πρώτο που είδαμε ήταν μια παλιά πινακίδα βενζινάδικου. Την καλοκοιτάξαμε και, παρ’ όλη την εξάντλησή μας, πεθάναμε στα γέλια! Τι συνέβαινε;
Η πινακίδα του βενζινάδικου έγραφε Hell, που στα αγγλικά σημαίνει «κόλαση». Φθάναμε λοιπόν στην κόλαση επειδή το αρχικό γράμμα «S», που δήλωνε την εταιρεία Shell, είχε σβηστεί, δεν ξέρω από ποια αιτία!
Ο ήλιος του καλοκαιριού μπορεί να επιφυλάσσει την κόλαση, είναι πραγματικός δυνάστης, χτυπάει τον άνθρωπο σε πολλές κλιματικές ζώνες με 48 και βάλε βαθμούς. Θυμάμαι μια παλιά μοτοσυκλετιστική διαδρομή που είχε γίνει στους δρόμους του μεταξιού, μας την παρουσίασε ο Κώστας Φωτεινάκης και το περιοδικό «Προσανατολισμοί», και για την ακρίβεια ήταν η φάση της διέλευσης από την έρημο Γκόμπι, οπότε ένας από τους μετέχοντες έδειξε ένα θερμόμετρο χειρός που είχε ένδειξη 51,6 βαθμούς!
Ακόμη όμως θυμάμαι το περιοδικό «Ecologist», που ανέφερε μια αφρικανική χώρα, μάλλον τη Ζιμπάμπουε, όπου η θερμοκρασία υπό την σκιά ενός τυπικού δένδρου της χώρας ήταν 31 βαθμοί, ενώ χωρίς αυτή τη σκιά η θερμοκρασία ανερχόταν στους 70 βαθμούς!
Μέσα στο σύμπαν οι θερμοκρασίες έχουν τρομακτικές διακυμάνσεις, ξεκινάνε από το μείον 273 βαθμούς κελσίου (το απόλυτο μηδέν!) για να φθάσουν σε εκατομμύρια βαθμούς, η δε Αφροδίτη είναι ένας πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος διάσημος για τις μεγάλες – αφόρητες για τον άνθρωπο – θερμοκρασίες.
Ό,τι χρειαζόμαστε
Ένα δοκίμιο για τη σκιά είναι ό,τι χρειαζόμαστε μέσα σε συνθήκες παγκόσμιας ανόδου της θερμοκρασίας. Η θερμοκρασία είναι ένα μέγεθος που λαμβάνεται με τη χρήση ειδικών κλωβών, η οποία μας επιτρέπει να έχουμε συνολική γνώση σε πολλούς σταθμούς σε ολόκληρο τον κόσμο. Δυστυχώς αυτοί οι θερμοκρασιακοί κλωβοί, που απέχουν δύο μέτρα από το έδαφος, μας επιτρέπουν αυτή την ενιαία και πλανητική γνώση μόνο εδώ και κάμποσα χρόνια, διότι η σημασία των μετρήσεων δεν είχε προσλάβει διεθνώς την αξία που έχει σήμερα.
Η σκίαση είναι η ιδιότητα που έχουν ορισμένα σώματα να παρεμβάλλονται μεταξύ μιας θερμικής πηγής και του αντικειμένου στο οποίο θέλουμε να αποτρέψουμε την άνοδο της θερμοκρασίας. Στο διαδίκτυο διαβάζουμε ότι ένα χόρτο κομμένο στα 10 εκατοστά διατηρεί τη θερμοκρασία εδάφους στους 24,5 βαθμούς κελσίου, ενώ η άδεια γη φτάνει σε θερμοκρασία πάνω από 40 βαθμούς. Και έπεται συνέχεια: Η θερμοκρασία ανεβαίνει ιδιαίτερα σε περιοχές με άσφαλτο.
Η συζήτηση για τις ωφέλιμες συνέπειες της σκίασης έχει πάντως ελάχιστα προχωρήσει, ή μάλλον στην Ελλάδα έχει μείνει στην εποχή που γίνονταν τα έργα για την Ομόνοια. Τα έργα αυτά κατ’ αρχάς συμπληρώθηκαν την περίοδο προ των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα και απέβησαν αρκετά προβληματικά λόγω της εμμονής τους στο τσιμέντο και της επακόλουθης επιβάρυνσης την καλοκαιρινή περίοδο.
Κάποιοι αντιτίθεντο στη λύση που μεταγενέστερα, επί δημαρχίας Ντόρας Μπακογιάννη, έδωσε «καρπούς», με τη φύτευση μερικών ελαιοδένδρων στην πλατεία, ενώ οι σεσημασμένοι αντίπαλοι αυτής της ιδέας μόνο που δεν την παρομοίαζαν με τη λύση της φύτευσης σεκόιας ή πλατανιών στην οροφή μιας πολυεπίπεδης κατασκευής!
Στη συνέχεια, το 2019, προέκυψαν νέες ιδέες περί ανάπλασης: Ήταν η αντικατάσταση του συνόλου της υπάρχουσας επίστρωσης (επιφάνεια 4.500 τ.μ.) με πλάκες ψυχρού υλικού, οι οποίες θα συνέβαλλαν στη μείωση της θερμοκρασίας τους θερινούς μήνες – όμως η έκθεση των πολιτών στον ήλιο είναι αμφίβολο κατά πόσο θα αναχαιτιστεί με το «ψυχρό υλικό», στο οποίο θα είναι εκτεθειμένα (κυρίως) τα πόδια τους.
Τελικά, αυτό που απέμεινε από την Ομόνοια, ήταν η κατάργηση των ελαιοδένδρων και η παραχώρηση για τη δημιουργία σκεπασμένου χώρου σε επιχειρήσεις με περιποιημένους φραπέδες…
Η σκίαση με δένδρα
Η σκίαση είναι λύση που μπορεί στην καλύτερη περίπτωση να παραχθεί από δένδρα κατάλληλα για την πόλη, φυλλοβόλα, ώστε να αφήνουν τον ηλιασμό να προσέρχεται τον χειμώνα, όταν τον έχουμε ανάγκη, δένδρα παράλληλα με τους δρόμους, κατάλληλα ώστε να επιτρέπουν την πώληση προϊόντων και υπηρεσιών από τις επιχειρήσεις. Θα έλεγα ακόμη: δένδρα που θα τελούν υπό την ευθύνη των επιχειρήσεων που θα βρίσκονται στα αντίστοιχα σημεία του χώρου.
Βέβαια, τα δένδρα δεν φτάνουν για να παραγάγουν αυτό το αποτέλεσμα. Χρειάζονται τέντες, που να τελούν υπό την προστασία κάποιων – ας πούμε υπαλλήλων του δήμου. Οι τέντες αυτές θα έπρεπε να εγκατασταθούν παντού όπου είναι δυνατόν! Αυτό θα απέτρεπε την καταδίκη των πολιτών στον κλιματισμό σε εσωτερικούς χώρους – με ό,τι αυτό συνεπάγεται από την άποψη των δαπανών και του υποχρεωτικού εγκλεισμού μέσα σε τέσσερεις τοίχους…
* Ο Γιάννης Σχίζας είναι συγγραφέας
Διαβάστε επίσης
Περισσότεροι δικαιούχοι στο «Σπίτι μου»
