Μια νέα, επίκαιρη έκθεση με τον τίτλο ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, η οποία ανιχνεύει τη σχέση της τέχνης με την πολιτική ιστορία στη Νότια Ευρώπη φιλοξενείται στην Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου μέχρι και τις 2 Φεβρουαρίου 2025.
Πρόκειται για την πρώτη μεγάλη, διεθνή έκθεση που πραγματεύεται τη σχέση της τέχνης με την δημοκρατία κατά την διάρκεια μιας από τις πιο καθοριστικές περιόδους για την ιστορία της Νότιας Ευρώπης, καθώς τρεις χώρες, η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ισπανία μετέβησαν από ένα απολυταρχικό καθεστώς στο δημοκρατικό πολίτευμα. Και αυτό συνέβη σχεδόν ταυτόχρονα: κατέρρευσαν και τα τρία τυπικά δικτατορικά καθεστώτα της νότιας Ευρώπης.
Πριν από 50 χρόνια, στις 24 Ιουλίου, η δικτατορία που είχε επιβληθεί με στρατιωτικό πραξικόπημα στις 21 Απριλίου 1967, έπεσε στην Ελλάδα και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επέστρεψε χαράματα εκείνης της ημέρας από το Παρίσι για να σχηματίσει κυβέρνηση εθνικής ενότητας, αποκαθιστώντας τη Δημοκρατία στη χώρα, μετά από την επταετία της χούντας. Λίγους μήνες νωρίτερα στις 15 Απριλίου 1974, η Πορτογαλία οδηγήθηκε στη δημοκρατία με την αναίμακτη Επανάσταση των Γαρυφάλλων ανατράπηκε το ακροδεξιό καθεστώς του Εστάντου Νόβου («Νέο Κράτος»), που είχαν εγκαταστήσει το 1926 πραξικοπηματίες στρατιωτικοί με επικεφαλής τον Αντόνιο ντε Ολιβέιρα Σαλαζάρ. Η Ισπανία θα έβαζε τέλος στη δικτατορία με τον θάνατο του Φράνκο που είχε εγκαθιδρύσει το 1939 και ο πρίγκιπας Χουάν Κάρλος θα στεφόταν βασιλιάς.
Με άξονα λοιπόν την τέχνη της αντίστασης και της διαμαρτυρίας στην Ελλάδα, την Ισπανία και την Πορτογαλία, η έκθεση αντιμετωπίζει συγκριτικά για πρώτη φορά σε διεθνές επίπεδο την πολιτική λειτουργία της τέχνης στα δικτατορικά καθεστώτα του Ευρωπαϊκού Νότου και διερευνά την ποικιλομορφία των καλλιτεχνικών αναζητήσεων, τις συγκλίσεις και τις αποκλίσεις, τις καλλιτεχνικές πρακτικές που γεννήθηκαν μέσα από τον αγώνα για ελευθερία, καθώς και την ενεργή κληρονομιά τους. Συγκεκριμένα, εστιάζει στις δεκαετίες του 1960 και 1970, τη μετάβαση από τα αυταρχικά καθεστώτα στα δημοκρατικά πολιτεύματα και το ρόλο των καλλιτεχνών στη διεκδίκηση των πολιτικών ελευθεριών, με κύριους θεματικούς άξονες «Το Πρόσωπο του Εχθρού», την «Αντίσταση», την «Εξέγερση» και τη «Διέγερση». Η εκθεσιακή δραστηριότητα, η συγκρότηση καλλιτεχνικών ομάδων, ο κριτικός λόγος, ο ρόλος της αφηρημένης τέχνης, η ανάδειξη του κριτικού ρεαλισμού, η τέχνη της διαμαρτυρίας μέσω της αφίσας, της χαρακτικής και της performance, η διεκδίκηση της ορατότητας του σώματος σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, καθώς και η συνολικότερη εμπλοκή της τέχνης στη δημόσια σφαίρα επισφραγίζουν το αίτημα του εκδημοκρατισμού και αποτελούν σημαντικά πεδία έρευνας και εικαστικής δραστηριότητας.
Η έκθεση ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ αποτελεί ένα συνολικό εγχείρημα στο οποίο συμμετέχουν πάνω από 55 καλλιτέχνες και ομάδες καλλιτεχνών. Θα περιλαμβάνει 140 εικαστικά έργα, από την Ελλάδα, την Ισπανία και την Πορτογαλία, αλλά και αφίσες, βιντεοπροβολές, performances. Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθεί ένα κινηματογραφικό αφιέρωμα, καθώς και ένα συνέδριο με θέμα τη δημοκρατία και τις εικαστικές τέχνες.
Έκθεση: «Δημοκρατία»
Εθνική Πινακοθήκη- Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου
Κεντρικό Κτήριο – Αίθουσα Περιοδικών Εκθέσεων – «Ίδρυμα Αντώνιος Ε. Κομνηνός» Επιμέλεια: Συραγώ Τσιάρα
Διάρκεια έκθεσης: έως 2 Φεβρουαρίου 2025
